Ik ben gek op haver. Ik eet het (bijna) elke dag. Havermout of havermuesli voor het ontbijt. Brood voor de lunch. Haverkoekjes als tussendoortje. Rabarber-havermout-crumble als toetje. Ik ben zo blij dat wij coeliaken haver kunnen eten! Ik vind het lekker en ik voel me veel gezonder als ik haver eet. Toen ik begon met het glutenvrije dieet (in 2007) stond haver nog bij de glutenbevattende granen. Ook nu mogen we alleen speciaal glutenvrije haver eten.
Hoe zit dat en waarom is haver zo gezond?
Haver en gluten
Alle granen bevatten gluten. Maar iemand met coeliakie reageert alleen op gluten uit tarwe, gerst en rogge. Gluten is een eiwit. Eiwitten worden opgebouwd uit aminozuren. Er zijn 20 aminozuren, elk met een unieke code (letter) die samen de eiwitten vormen:
- De gluten uit tarwe, gerst en rogge zijn 100% identiek (PFPQPEQPF)
- De gluten uit haver komt voor 55% overeen met tarwe-gluten (PYPEQEEPF)
- De gluten uit rijst komt voor 44% overeen met tarwe-gluten (PFFQSPPVF)
- En de gluten uit mais komt voor 11% overeen met tarwe-gluten (PCQMPMMMP)
Haver en T celreceptor ‘gluten’
T-cellen is de wetenschappelijke naam voor witte bloedcellen. T-cellen helpen ons om niet ziek te worden. Elke T-cel reageert op een ander virus of bacterie. Maar ook op virussen of bacteriën die daar op lijken. We noemen dit ook wel T cel receptoren.
Bij mensen met een auto-immuunziekte reageren T cel receptoren op stoffen die feitenlijk niet slecht zijn, zoals gluten. Lees hier meer over in mijn blog Waarom heeft 99% geen coeliakie?
Havergluten staan voor de meeste coeliaken ver genoeg van tarwegluten af. Zij reageren hier niet op. Maar ca. 5% van de coeliakiepatiënten reageert wel (licht) op haver. Zij moeten haver (tijdelijk) uit hun dieet schrappen. Daarom zal haver nooit 100% het predicaat ‘glutenvrij’ krijgen.
Haver is gezond!
Toch is haver voor de meeste coeliakie-patienten een heel gezond alternatief! Het is voedzaam en gezond:
- Zetmeel: lage glycaemische index; helpt bij diabetes, obesitas
- Vezels (beta-glucanen; zemel): verlaging bloed cholesterol
- Vetten: onverzadigd; verlaging risico hart- en vaatziekten
- Vezels + Vetten + Zetmeel: langdurige verzadiging
- Eiwitten: passen in behoefte mens
- Phenolen (avenanthramides): ontstekingsremmend
En tenslotte: Haver stimuleert de spijsvertering van mensen met coeliakie. Dit met name omdat het de vezels bevat die in de meeste andere glutenvervangers ontbreken. Dit merk ik zelf heel duidelijk. Als ik een dag geen haver eet, kan ik mijn ochtendlijke toiletbezoek overslaan en krijg ik in de loop van de dag een bolle buik.
Niet-gecontamineerde haver kan gegeten worden zo veel als je wilt. Echter, er wordt geadviseerd om pas met haverconsumptie te beginnen als alle symptomen van coeliakie afwezig zijn. Daarna langzaam de haver introduceren. Door het hoge vezel-gehalte moeten je darmen wennen.
Niet-gecontamineerde haver
In de normale haverteelt wordt haver altijd vervuild met glutenbevattende granen. Daarom is normale haver ook niet geschikt voor coeliakie-patienten. Voor de glutenvrije haverteelt gelden strikte regels:
- Boer is gecertificeerd voor telen van granen
- Geen gebruik van biologisch mest
- Geen tarwe-, gerst- of roggeteelt in de voorafgaande 8 jaren
- Registratie van de haverteelt (locatie, variëteit, omvang [ha], opbrengst, aflevering)
- Teelt wordt minimaal 3 maal geïnspecteerd op zaailingen van tarwe, gerst, rogge
- Haver variëteit is in overeenstemming met de afnemer (klant)
- Zaaizaad is gegarandeerd vrij van contaminatie en is als zodanig gecertificeerd
- Haverteelt is voldoende gescheiden van andere graanteelten (75 m)
- Machines voor zaaien en oogsten zijn zorgvuldig schoongemaakt
- De bij de afnemer afgeleverde producten zijn volledig traceerbaar
- Registratie van klachten over het product maatregelen nemen voor verbetering
- Productie van glutenvrije haverproducten is alleen toegestaan in ‘glutenvrij-gecertificeerde’ bedrijven.
Nu nog mijn dochter aan de haver krijgen ;-).
Misschien lukt dat met de recepten uit het kookboek Havermoutje (lees mijn review).
Dit artikel is gebaseerd op 2 lezingen van de NCV. Als je lid bent van de NCV kan je ze na-lezen: Waarom haver past in een gezond glutenvrij dieet en No-nonsense coeliakie.