Mensen met coeliakie hebben sneller een jodium tekort. Hoe ontstaat dit tekort, wanneer heb je een tekort en hoe kan je dit voorkomen?

Wanneer heb je een tekort?

​In de schildklier zit normaliter een grote voorraad jodium. Wie te weinig jodium binnenkrijgt, merkt dat dus vaak pas na enkele jaren. Bij een tekort aan jodium gaat de schildklier trager werken en opzwellen. Dit heet ook wel struma of krop. Bij kinderen leidt een jodiumtekort tot een groeiachterstand en een verminderd leervermogen.
Bron: voedingscentrum

Het jodiumniveau wordt gemeten in de urine. Helaas is die uitscheiding van jodium in de urine wisselend met zowel een variatie gedurende de dag als een variatie tussen verschillende dagen. Uitgangspunt bij de huidige metingen is dat personen gemiddeld ongeveer dezelfde hoeveelheid jodium binnenkrijgen per dag en dat de variaties niet erg groot zijn. Daarnaast is bekend dat het enige tijd duurt alvorens de uitscheiding in de urine echt op gang komt bij een continue toename van de jodiuminname en dat het mogelijk nog langer duurt voordat deze afneemt bij een continue vermindering van de jodiuminname.
Bron: jodiumtekort

Brood

Via de normale voeding is de jodiumvoorziening aan de krappe kant. Daarom wordt jodium al tientallen jaren toegevoegd aan zout, voor het bakken van (glutenvol) brood. Het bakkerszout dat de meeste bakkers gebruiken bij het bakken van het brood, levert een belangrijke bijdrage aan onze dagelijkse jodiumvoorziening. Wie te weinig brood eet en geen keukenzout met jodium gebruikt, kan een jodiumtekort krijgen.
(Bron: Brood.net)

Glutenvrij brood

Mensen met coeliakie eten over het algemeen minder brood. Daarnaast wordt aan glutenvrije brood vaak geen jodium toe gevoegd.

Hoe kan je een tekort voorkomen?

De dagelijkse aanbeveling jodium is 150 microgram. Dit kun je binnenkrijgen door het eten van:

• 6 sneetjes glutenvol brood
• 100 tot 150 gram witvis (kabeljauw, koolvis, schelvis, rode mul)
• 300 gram vette zeevis (haring, makreel, zalm, tonijn)
• 400 gram platvis (schol, tong, heilbot)
• 8 gekookte eieren
• 1 kilo kaas
• 14 glazen halfvolle melk (per glas 175 ml)
• 5 kilo runderlappen​​
• supplement*

​Bron: voedingscentrum​

• ​3 gram jodiumzout (jozo) = 1 theelepel zout
  ​gerekend met 50 mg jodium per kilo zout
• 2,6 gram broodzout
  ​gerekend met 58 mg jodium per kilo zout
• ​broodaroma (onbekend hoeveel jodium daar in zit)

Wat zegt de dietiste?

Hoe zorgen we dat wij wel voldoende jodium krijgen, zonder meteen overal zout (jozo) over te moeten strooien?

Ik stelde deze vraag aan Gaby Herweijer, eigenaar van de praktijk Voeding plus Advies en ervaringsdescundige.

Antwoord van Gaby

“In Nederland is brood in principe onze enige dagelijkse jodium bron. Ik weet dat bijvoorbeeld Schaer geen jodium aan hun brood toevoegd, zodat hun brood ook geschikt is voor mensen met een schildklieraandoeing (wat regelmatig voorkomt icm coeliakie). Welk merk precies wel en welke geen jodium toe voegen, durf ik verder niet te zeggen.

Vanuit de NCV wordt geadviseerd om als je brood bakt, gejodeerd zout te gebruiken, of nog liever bakkerszout (bevat nog meer jodium). Ook regelmatig zeewier, zeevis of ander producten uit de zee eten wordt aanbevolen, omdat alles uit de zee veel jodium bevat. Er wordt niet geadviseerd om zout over je avondmaaltijd te doen. We krijgen met zijn allen al teveel zout binnen en natrium is niet echt goed voor onze gezondheid (Tip:JOZO bewust zout. 70% minder natrium (=vervangen door kalium) en met jodium).

Er is nu natuurlijk een trend van minder koolhydraten en minder brood eten. Deze mensen zou je dus kunnen vergelijk met ons. Eigenlijk is er in de literatuur nog maar weinig bekend over de jodiuminname bij broodverlaters. Lees hier het artikel wat ik laatst in m’n mailbox kreeg: Weinig bekend over jodiuminname van broodverlaters
Ik denk dat je deze conclusie ook ongeveer naar ons kan vertalen.

Mijn advies:
– Als je zout gebruikt, gebruik dan zout met jodium.
– Gebruik niet extreem veel zout om meer jodium binnen te krijgen
– eet regelmatig producten uit de zee
– laat je jodium gehalte regelmatig bepalen bij de arts”

Dank je wel Gaby!
 

Antwoord van Elize

Ook Elize antwoordde op mijn vraag:

“Ik heb laatst deze vraag naar mijn (NCV) diëtiste gestuurd, zij schreef mij dit:

Ik heb zojuist nog contact gehad met de diëtist van de coeliakie vereniging. Zij stoeien ook met de kwestie. Het lijkt erop dat er pas actie wordt genomen als men klachten heeft. Dus er zijn weinig mogelijkheden om tekort echt te voorkomen. Zodra je weinig brood eet dan zit men al laag in jodium intake. En inderdaad in glutenvrij brood uit de winkel zit meestal geen bakkerszout.

De adviezen op een rijtje:
– Vaker dan 2 keer per week vis
– Zeewier (mocht je dat lekker vinden )
– Zelf brood bakken met gejodeerd bakkerszout
– Gebruik van jozozout in de keuken.

Opmerking: het is niet de bedoeling dat je extra zout gaat gebruiken ivm de jodium. Je kunt ook gejodeerd bakkerszout in de keuken gebruiken
Verder is onderzoek bij een huisarts dus niet gebruikelijk en blijkbaar ook moeilijk uit te voeren.

Suppletie op voorhand dmv kelptabletten wordt afgeraden door ondermeer het voedigscentrum; de hoeveelheid jodium kan in deze tabletten ook veel te hoog zijn. We blijven verder zoeken naar info. Bij nieuwe info houd ik je op de hoogte.”

Jij ook bedankt Elize.

Supplement

En wat nou het niet lukt om via je voeding voldoende jodium binnen te krijgen? Dan zijn er gelukkig altijd nog de supplementen. Laura Kool, dietiste van de NCV antwoordde op de vraag van Maaike:

“Als ik het goed begrijp ben je op zoek naar een jodiumsupplement voor je kind, omdat het niet lukt om met voedingsmiddelen voldoende jodium binnen te krijgen? De druppels die je gevonden hebt, bevatten inderdaad 10x zoveel jodium als aanbevolen, namelijk 1.46 mg per druppel = 1460 mcg. De ADH voor een kind van 9-13 jaar is 150 mcg. Dit is dus niet aanbevolen.
Hieronder staan wat glutenvrije multivitamines met jodium:

• Orthica Dino Multi (100% ADH jodium per dagdosering). Via bol.com of bij de apotheek te bestellen
• Orthica Dino Minerals (55% ADH jodium per dagdosering). Via bol.com of bij de apotheek te bestellen
• Eigen merk apotheek Kauwtabletten of dragees. (100% ADH jodium per dagdosering)
• Vibofit Junior 4+ kauwgummies of kauwtabletten (38% ADH jodium per dagdosering)
• Davitamon Junior 2+ of 3+ kauwtabletten (30% ADH jodium)”

Dank je wel Laura en Maaike.

Kortom: Je jodiuminname is echt een punt van aandacht als je glutenvrij eet.

Een gemiddelde coeliakiepatient krijgt de hele dag door kleine sporen van gluten binnen. Via de deurknop op school, via de hand die je krijgt van een klant, maar ook via voedsel. Dat is normaal gesproken niet zo erg, omdat je nog wel onder de veilige limiet van 10 mg per dag blijft. Uit onderzoeken blijkt namelijk dat de gemiddeld gevoelige coeliakiepatient (ca. 80% van de coeliaken) 10 mg gluten per dag binnen kan krijgen zonder klachten en zonder darmschade. Maar sommige mensen zijn gevoeliger en voor hen kan zelfs die kleine hoeveelheid te veel zijn. De ervaring is dat sporen van gluten in 90% van de producten uit de supermarkt zit. Niet iets om van in paniek te raken. Maar wel iets om rekening mee te houden.

Lees verder →

Ooit ging ik met een jongen naar de film, Sneak Preview. We wisten dus niet van te voren welke film we te zien zouden krijgen. Het werd de film Big Night, een film over een restaurant, over eten en koken. Veel mensen liepen weg. Die jongen die mij meegenomen had, wilde eigenlijk ook weg. Maar ik vond het fantastisch, wat een sfeer, de manier waarop al dat lekkere eten in beeld wordt gebracht deed mij watertanden.
– Jammergenoeg voor die jongen is het met mij niets geworden. Hij heeft de hele film voor niets uitgezeten. Het enige wat hij kreeg was 1 kusje. –

Ik hou van kook-films. Maar ook van kook-series en kook-romans. Een roman waar veel in gekookt wordt, en ook recepten staan. Of een kookboek met verhalen.
Het boek ​Rode Rozen en Tortilla’s van Laura Esquivel (en de film hiervan Como Aqua para Chocolate), het boek Aphrodite van Isabel Allende, de film Julie & Julia, Heel Holland Bakt, Masterchef, 24kitchen.
– Onze dochters zijn ook met het virus besmet. Zij kijken soms liever een kookprogramma dan een tekenfilm. –

Het boek Rode Rozen en Tortillas staat in mijn boekenkast. Eens in de zoveel jaar lees ik het weer. Naast het prachtige, romantische en sprookjesachtige verhaal staan er veel recepten in het boek. Veel hele bewerkelijke recepten, waar ik nooit aan toe zou komen. Maar dit recept is (in verhouding) redelijk eenvoudig.

Ingredienten:

• 5 groene paprika’s
• 1 granaatappel
• 20 walnoten
• 40 ml zure room
• 20 gram pittige verse kaas
• 200 gram rundergehakt
• 20 gram rozijnen
• 50 gram amandelen
• 50 gram pecannoten
• 100 gram tomaten
• 1/2 ui
• 1/2 appel
• 1/2 perzik
• sukade
• komijn
• witte peper
• zout, suiker

Bereiding

Bak de ui in een beetje olie glazig. Voeg er dan het gehakt, de komijn en een beetje suiker aan toe. Doe er wanneer het vlees bruin is de stukjes perzik en appel, de pacannoten, rozijnen, amandelen, sukade en de in stokjes gesneden tomaat bij en laat het geheel gaar worden. Voeg pas dan zout naar smaak toe en laat het mengsel inkoken alvorens het van het vuur te halen.

Rooster intussen de paprika’s en ontvel ze. Zijd ze aan een kant open en verwijder de zaadjes en de zaadlijsten.

Hier houdt het recept helaas op… Er gebeurd op dit punt zo veel in het boek, dat de schrijfster vergeet om het recept af te maken. Ik maakte het als volgt af:

Oven voorverwarmen op 200 °C. Paprika’s vullen met gehaktmengsel en op bakplaat in midden van oven schuiven. Paprika’s in ca. 20 min. gaar laten worden.

In keukenmachine walnoten met kaas, room en witte peper tot dikke saus pureren. Eventueel verdunnen met melk.

Gevulde paprika’s op bord leggen en walnotensaus erover scheppen. Granaatappel halveren, pitjes eruit scheppen en pitjes over borden verdelen. Lauwwarm serveren.

“De driekleurige hapjes stonden niet lang: In een ommezien waren de paprika’s van de dienbladen verdwenen… Wat was het lang geleden dat Tita zich had gevoeld als een gevulde paprika die men uit beleefdheid laat liggen, om niet gulzig te lijken. (…)
Iedereen kreeg na het eten van de gevulde paprika’s een gevoel dat leek op dat van Gertrudis toen ze de kwartels met rozenblaadjes had gegeten. (…) Gertrudis gaf de aanzet tot een chaotische vlucht. Alle andere gasten excuseerden zich vervolgens ook met een of ander smoesje en een wellustige blik in de ogen, en vertrokken. Het bruidspaar was hen inwendig dankbaar; zij waren toen immers vrij hun koffers te pakken en zo snel mogelijk te vertrekken. Ze hadden grote haast om hun hotel te bereiken.”