De tweede week van onze zomervakantie was iets minder actief dan de eerste week. Maar zeker niet minder leuk! We zaten op natuurcamping De Hoogte in Eesveen. Fijne camping met weer een fijn meertje om in te zwemmen.
In deze blog kan je lezen wat wij deden en wat we daar aten. En onder aan deze blog vind je de tips die ik voor de vakantie verzamelde voor deze streek.
Op de dag dat De Koloniën van Weldadigheid werden uitgeroepen tot UNESCO Werelderfgoed, waren wij toevallig in het museum. Wij konden nog gewoon naar binnen lopen, de dagen erna was het flink druk. Interessant museum, leuk opgezet, maar in een uurtje heb je het echt wel gezien.
Tijdens onze wandeling door het dorp haalden we een heerlijk ijsje bij IJssalon de Roze Big.
Voor dinsdag was er regen voorspeld. Dus gingen we naar de Orchideeënhoeve. Hier haalden we een Snicker uit de automaat bestelden drinken op het terras. Eigen eten was niet toegestaan.
Woensdag – shoppen in Steenwijk
Het was feest in Steenwijk! Daarom was het extra druk. Toen we wilden lunchen bij Zus & Zo vertelde de aardige vrouw dat ze normaalgesproken glutenvrij serveren, dat ze dan een stuk aanrecht schoonmaken waar ze met schone snijplanken e.d. het gerecht maken. Maar dat het nu zo verschrikkelijk druk is in de keuken (“De kruimels vliegen in het rond”) dat ze ons adviseerde om hier niet te eten. En ook niet bij de andere restaurants in het centrum.
Dus wij gingen naar de Albert Heijn, haalden daar een lekkere lunch en aten die op in het park.
In Steenwijk was het nog steeds druk. Alle restaurants waren bezet. Dus we weken uit naar Herberg de Wildehof. Een goede keuze! Leuk restaurant, verstand van glutenvrij.
Nog even nagenieten van onze heerlijke zomervakantie. De meeste dagen kookten wij zelf. Maar we gingen ook regelmatig buiten de deur eten.
Onder aan deze blog vind je de overige glutenvrij tips die ik verzamelde voor Leende, Eindhoven en omgeving.
Toen we in mei besloten dat we niet naar het buitenland wilden vanwege corona, hebben we twee campings geboekt in Nederland. De eerste was camping Klein Frankrijk in Leende, ten zuiden van Eindhoven. Een wat grotere natuurcamping met een fantastisch meer om lekker te zwemmen en te spelen.
Het weer was fantastisch: Warm genoeg om te zwemmen, koel genoeg om te mountainbiken. We hadden een heerlijke actieve week:
Maandag – blote voeten pad bij Heeze
Het blote voeten pad bij de Strabrechtse Heide in Heeze viel tegen. Gelukkig maakte een ijsje bij IJssalon Bellissimo veel goed.
Wat een leuk klimbos! Helaas mochten we bij het bos niet ons eigen eten mee nemen (al had dat vast wel gemogen als ik had uitgelegd waarom), maar er was ook wel wat glutenvrij te krijgen: IJsjes en snickers.
Helaas viel Mirthe in een bos takken, waardoor ze haar pols blesseerde en de rest van de toch wat minder snel ging. En na afloop natuurlijk een lekker ijsje en even uitleven op het springkussen!
Donderdag – shoppen in Eindhoven
Tussen het shoppen door, dronken we een heerlijke smoothie bij Stadscafé Spijker en aten we een ijsje MET glutenvrij hoorntje bij IJssalon Kees. (Wil je ook een ijsje met glutenvrij hoorntje? In mijn lijst vind je meer dan 280 ijssalons waar dat kan!)
’s Avonds gingen we naar Familierestaurant De Clown in Valkenswaard en aten lekkere glutenvrije pannenkoeken.
Vrijdag – suppen over de Dommel
We hadden allemaal nog nooit gesupt, maar dat was geen probleem. Wat was het mooi daar over de Dommel! En achteraf mochten de meiden nog een tijd blijven spelen met de sups, de kanoglijbaan en de hond. Een heerlijke dag.
En op zaterdag gingen we door naar de volgende camping.
De vakanties zijn begonnen! Wij gaan weer lekker kamperen. En ja, op zo’n klein camping gasje is het soms best lastig om te bedenken wat je nu weer gaat maken. Daarom verzamelde ik de afgelopen jaren tips van andere glutenvrije kampeerders.
In de zomer eet ik bijna elke dag een salade tussen de middag. Om ons groentepakket op te maken, waar elke week minstens 1 krop sla in zit. Maar ook omdat ik salades gewoon erg lekker vind (en brood niet zo).
ELKE DAG EEN SALADE? WAT DOE JE DAAR DAN IN, GAAT DAT NIET VERVELEN?
Vroeg een vriendin mij. Nee, bijna elke dag is mijn salade anders. In deze blog vind je de foto’s.
In de zomer eet ik bijna elke dag een salade tussen de middag. Om ons groentepakket op te maken, waar elke week minstens 1 krop sla in zit. Maar ook omdat ik salades gewoon erg lekker vind (en brood niet zo).
ELKE DAG EEN SALADE? WAT DOE JE DAAR DAN IN, GAAT DAT NIET VERVELEN?
Vroeg een vriendin mij. Nee, bijna elke dag is mijn salade anders. In deze blog vind je de foto’s.
Foto: tonijnsalade bij De Landije van Giethoorn
sla met fetta, tomaatjes en nootjesGlutenvrije quinoa-noten salade. Het recept vind je hier.Courgette salade recept, gekregen van mede moestuinder: Courgette in dunne reepjes snijden (ik een spiraalsnijder voor op de kitchen aid). Avocado prakken met knoflook, citroensap, basilicum en olijfolie. Tomaatjes snijden. Mengen, pecannoten (of walnoot) toevoegen en peper en zout. Wat parmezaanse kaas erover en smullen!!Lunchsalade met bietjes, Hollandse Nieuwe en augurkjes.Heerlijke lunchsalade met paarse aardappel , sperziebonen en tonijn.Deze was erg lekker: Salade met geroosterde pruimen en nectarines, gebaseerd op dit recept van AH.1 van mijn favoriete salades: Bietjesalade (Het recept vind je hier)Nog 1 van mijn favoriete salades: Asperge salade!Dit is een vreemde eend: deze vissalade at ik ik niet thuis, maar bij Eetcafe Havenzicht in Heusden.Nog een vreemde eend: fruitsalade!
Sinds 2018 houd ik bij waar wij uit eten gaan. Omdat er een tijd was dat ik nauwelijks uit eten durfde. Omdat ik nu stiekem toch best vaak buiten de deur eet. Omdat ik anderen ook wil inspireren om zich niet tegen te laten houden!
Deze eerste helft van 2021 gingen wij 22 keer ‘buiten de deur’ eten, en werden geen enkele keer ziek! Onder aan deze blog vind je een link naar de restaurants waar wij in 2020, 2019 en 2018 aten.
LET OP: Dat ik ergens glutenvrij heb gegeten zonder ziek te worden, betekent niet dat het altijd goed gaat. Je blijft altijd zelf verantwoordelijk voor je eigen glutenvrije dieet. Vraag na, kom voor jezelf op, stel open vragen en vertrouw je onderbuikgevoel.
Een fantastisch, uitgebreid ontbijt! Warme broodjes (voor ieder een apart mandje), fruit, eitje, sapje en nog veel meer! Lees de hele blog over ons verblijf.
Wij haalden spareribs en sliptong en namen het mee naar ons huisje om daar op te eten. Als toetje namen we nog een brownie mee. Tjonge, wat was die lekker!!!
#glutenvrijuiteten het blijft opletten… Vandaag hadden we een glutenvrije Indische rijsttafel besteld, net als in maart. Maar die gebakken uitjes en die vis in een jasje deden mij twijfelen: is dit wel echt glutenvrij?
Dus ik belde om navraag te doen. “Oh sorry mevrouw, we hadden de opmerking op de bon niet gezien.” En binnen een half uur stond er een nieuwe, volledig glutenvrije rijsttafel voor de deur. Met een toetje voor ons beiden als excuses. Goed geregeld!
Ja! We mogen weer buiten de deur lunchen! Door de corona-maatregelen voorlopig alleen op het terras. Dus in de stromende regen, met winterjassen aan tegen de wind en kou, genoten wij van deze lunch.
Het meisje dat ons bediende was super. Niets was haar te veel, ze is wel 12 keer terug naar de keuken geweest om na te vragen of de smoothie/chocolademelk/marsmellows/pannenkoeken/nacho’s/… glutenvrij waren. En ook de keuken had duidelijk verstand van glutenvrij. We hebben heerlijk gegeten.
Vanwege de corona-maatregelen mochten we niet in de ontbijtzaal eten. Gelukkig was het ontbijtbuffet wel open, en mochten we daar uitkiezen wat we wilden hebben. Van achteren werd glutenvrij brood gehaald en schone yoghurt en kaas.
Na een rondje varen door Giethoorn en omgeving streken we neer op het terras van De Landije. Heerlijk gegeten! Mirthe had een brownie en ik een tonijnsalade.
Zie je deze saté? Met satésaus en met gebakken uitjes? Deze is glutenvrij! Dochterlief at een hamburger zonder broodje, maar met frietjes gebakken in nieuw frituurvet. En die locatie, prachtig!
Blijf je last houden van overprikkelde darmen? Dan zou je yoga kunnen proberen. De Europese vereniging van maagdarmleverartsen (UEG) heeft 3 video’s op youtube gezet, voor mensen die het eens willen proberen, het begint met een versie voor beginners en gaat verder voor gevorderden (wel in het Engels).
Het is bekend dat een deel van de mensen met coeliakie klachten houden. Er is minimaal een half jaar nodig om te wennen aan het dieet en de leefwijze. Pas als je daarna nog steeds klachten houdt, kan je kijken of er iets anders aan de hand is.
Eerst moet je controleren op antistoffen en kijken of dieet wel goed gevolgd wordt. Met een diëtist kan je meteen kijken of de buikpijn ergens anders door veroorzaakt wordt. Zoals te veel of te weinig vezels, iets wat je niet goed verdraagt zoals haver of teff of zaadjes of pitjes, door te veel suiker of vet in het eten, of te veel lactose (of fructose), te weinig vitamines, eventueel in combinatie met gevoelige darmen die nog moeten herstellen. En naast wat je eet kan buikpijn ook ontstaan door tal van andere factoren…
Misschien ligt jouw persoonlijke grens voor de hoeveelheid gluten die je binnen kan krijgen wel lager dan de 10 mg die de meeste mensen met coeliakie binnen kunnen krijgen. In dat geval moet je strenger glutenvrij gaan eten.
Vervolgens moet je met je MDL-arts en je huisarts kijken naar andere aandoeningen.
Als dit allemaal niet afdoende is, wordt waarschijnlijk de diagnose Prikkelbare Darm Syndroom vast gesteld. De website van de PDS Belangenorganisatie geeft goede tips om meer in balans te komen. En ook veel diëtisten kunnen je helpen.
Als iemand met coeliakie glutenvrij gaat eten, wordt zijn gezondheid (meestal) beter. Maar als hij iets met gluten binnen krijgt, reageert hij daar meestal heftiger op dan voordat hij glutenvrij ging eten. Ik schreef een blog over hoe dit kan. Maar het kan ook andersom: Dat je juist steeds minder reageert op gluten! In deze blog leg ik uit waarom.
Prof. dr. Koning legde dit uit tijdens het medisch forum:
“Geheugencellen die gluten herkennen gaan langzaam weg door het glutenvrije dieet. Hierdoor kan het zijn dat je minder last hebt als je een keertje gluten binnen krijgt.”
Op elk bijna Facebook coeliakie-forum is de vraag wel te vinden:“IN HET TIJDSCHRIFT VAN DE NCV STAAT EEN ARTIKEL OVER TOSTI-IJZERS EN BROODROOSTERS. GAAN JULLIE NAAR AANLEIDING VAN DIT ARTIKEL SOEPELER OM HIERMEE?”
Ik heb dit artikel natuurlijk ook gelezen en ik vind het een verwarrend onderzoek. Hieronder lees je waarom.
Ik raad iedereen aan om lid te worden van de NCV. Naast dat ze leuke en belangrijke activiteiten organiseren, houden ze ons op de hoogte van de laatste stand van zaken rondom coeliakie en het glutenvrije dieet. Maar nog belangrijker: Ze behartigen onze belangen bij de regering, bij artsen, bij de voedingsindustrie en nog veel meer. Kijk hier voor alle voordelen van het lidmaatschap.
Maar dat neemt niet weg dat ik soms vragen heb bij bepaalde dingen die ze doen. En als ik van de NCV geen antwoord krijg op die vragen, ga ik er zelf naar op zoek.
Artikel NCV
In het magazine Glutenvrij van juni 2021 staat een artikel over kruisbesmetting. Een broodrooster of tosti-ijzer delen, is dat veilig? Dit is deel 2 in de reeks kruisbesmetting. Al eerder deden ze onderzoek naar het gezamenlijke gebruik van een snijplank.
Uit de test blijkt dat een tosti-ijzer na uitschudden minder dan 5 ppm bevat, en een broodrooster 6 ppm. De NCV trekt de voorzichtige conclusie dat je met broodroosters voorzichtig moet zijn. Bij tosti-ijzers ligt dat eenvoudiger. Even schoonmaken door uit te schudden, lijkt voldoende.
Achtergrond van de test
Zoals de meesten van jullie wel weten, is uit onderzoeken gekomen dat de meeste mensen met coeliakie 10 mg gluten per dag verdragen. Vervolgens is gekeken hoeveel glutenvrije dieetproducten (brood, koek en pasta) mensen op een dag eten. Dat bleek ongeveer 500 gram te zijn. Hierop is de Europese norm gebaseerd, waarin staat dat een glutenvrij product maximaal 20 ppm bevat. Als je een halve kilo dieetproducten eet met 20 ppm gluten, blijf je dus onder de 10 mg.
In deze norm is geen rekening gehouden met andere dingen die je op een dag eet en een klein beetje gluten bevat. In deze norm is al helemaal geen rekening gehouden met kruisbesmetting bij het bereiden van producten of met andere manieren waarop je gluten binnen kan krijgen (een vieze deurklink of een zoen van je lief).
Hoeveel gluten op een dag?
Een glutenvrij product mag dus maximaal 20 ppm bevatten. De meeste glutenvrije producten bevatten (veel) minder dan 20 ppm. Er is dus gelukkig enige speling voordat je aan de 10 mg per dag komt.
Zoals gezegd: 10 mg is de hoeveelheid die de meeste mensen met coeliakie verdragen, zonder klachten en zonder darmschade. Het gaat om ongeveer 80% van de mensen met coeliakie. Ongeveer 20% van de mensen met coeliakie verdraagt dus minder dan 10 mg per dag. (Lees hier meer over strenger glutenvrij dieet). Aan de andere kant zijn er ook mensen die (veel) meer dan 10 mg per dag verdragen. Ieder heeft zijn eigen drempel. Het ingewikkelde is dat deze grens in de loop van je leven ook nog kan veranderen. Bijvoorbeeld naar aanleiding van hormonen (puberteit, zwangerschap, overgang), maar ik denk dat de grens ook anders is als je beter of minder goed in je vel zit.
Concentratie verwarren met massa
Ppm is parts per million (delen per miljoen). Dit is een maat voor concentratie. Hoeveel miligram gluten er dus zitten in 1 kilo product.
Ppm is volgens mij geen goede maat om te bepalen hoeveel gluten een broodrooster (of een snijplank) bevat. Je wilt namelijk weten hoeveel milligram gluten iemand eet. Een mooi voorbeeld is die pot pindakaas waar iedereen met zijn mes in zit, al dan niet met wat broodkruimels eraan. Pakt iemand met coeliakie met zijn eigen mes pindakaas uit die pot, dan kun je meten hoeveel gluten er op dat mes zit. Of je meet hoeveel gluten er op die boterham zit. Als je meet in milligrammen, is de uitkomst in beide gevallen hetzelfde. Als je meet in ppm waardes niet. Dan kun je wel je boterham met pindakaas opeten (geen risico volgens de ppm test), maar niet je mes met pindakaas aflikken (wel risico volgens de ppm test). Haha.
Een ander voorbeeld is een taart met spikkels. De spikkels alleen bevatten te veel gluten (meer dan 20 ppm). Maar als je de spikkels op de glutenvrije taart eet, bevat het opeens niet te veel gluten (minder dan 20 ppm).
Medici en diëtisten geven adviezen over het voorkomen van kruisbesmetting bij het glutenvrije dieet, maar deze adviezen zijn gebaseerd op ervaringen en zijn niet onderbouwd met degelijk onderzoek. In de huidige aanbevelingen van coeliakieverenigingen staat dat je alle keukenmaterialen en oppervlakken zo goed mogelijk moet schoonmaken en glutenvrij en glutenvol zo veel mogelijk gescheiden van elkaar moet houden.
Degelijk grootschalig onderzoek naar kruisbesmetting is duur en ingewikkeld. Daarnaast is het moeilijk te financieren omdat er geen financieel belang is bij het onderzoek, zoals er wel is bij medicijnen of dure behandelingen. Een goed onderzoek naar kruisbesmetting moet grootschalig van opzet zijn. Daarnaast moet het effect van het gedrag meerdere jaren gevolgd worden.
Toch zijn de afgelopen jaren een aantal onderzoeken gedaan naar kruisbesmetting in de keuken:
Amerikaanse onderzoekers ontdekten in 2020 dat hetzelfde mes gebruiken teveel gluten veroorzaakt, maar dat een frituurpan en een broodrooster waarschijnlijk wel kan (zie dit artikel van Tine Aarsen op het coeliakieforum).
Het is erg fijn dat de NCV nu ook onderzoek doet naar kruisbesmetting in veelvoorkomende praktijksituaties. Maar voor een groot opgezet onderzoek heeft de NCV geen geld. Het onderzoek is dusdanig klein dat je er eigenlijk geen stellige conclusies uit mag trekken. Dat had de NCV best wat duidelijker mogen communiceren.
De Amerikaanse coeliakieverenigingen hebben hun adviezen nog niet aangepast. Ze blijven pleiten voor een goede hygiëne (en contact met zichtbare kruimels vermijden).
Tine, Wendeline en Lisanne, dank jullie wel voor jullie interessante inbreng voor dit artikel!
Wat een heerlijke boek! Ik smulde tijdens het lezen. Van het verhaal, van de beschrijving van het Afrikaanse provincie stadje, van de Afrikaanse uitdrukkingen die gebruikt worden en natuurlijk van alle recepten die in het boek voorkomen. Ik kon het boek nauwelijks wegleggen en toen ik uitgelezen was begon ik met koken en bakken.
Beschrijving boek
Tannie Maria is een vrouw van in de 50 die brieven beantwoord bij de plaatselijke krant. De brieven gaan over meestal liefdesproblemen. In haar antwoord verwerkt ze altijd een recept. Voor troost, voor verleiding, of gewoon om de mensen dichter bij elkaar te brengen.
Als 1 van de briefschrijfsters vermoord wordt, doet ze samen met haar vriendinnen er alles aan om te bewijzen wie de moordenaar is.
Recepten in het boek
Achter in het boek staan de recepten beschreven die Maria in het boek kookt. De recepten zijn onderverdeeld in vlees, zoetigheden en brood. Een paar zijn glutenvrij (Martine milde schapenvleescurry, abrikozen jam, mangosorbet, chocolademoussetaart en tomatiebredie)
De boboti is makkelijk glutenvrij te maken als je glutenvrij brood neemt.
De rest moeten we maar vergeten… Behalve de muesli karnemelk beskuit, die wilde ik toch erg graag glutenvrij maken!
20 gram gedroogde appels, in stukken. Dit gaat makkelijk met een schaar.
50 gram pitten, zoals zonnebloem- en pompoenpitten
10 gram lijnzaad
1 tl fiberhusk (lees hier meer over deze en andere glutenvervangers)
100 gram bruine basterdsuiker
125 ml karnemelk
125 gram boter, gesmolten
2 eetlepels appelmoes
1 ei
Bereiding:
Verwarm de oven voor op 180 graden boven-en-onder verwarming. Vet een muffintray (ca. 30 x 20) in.
Meng alle droge ingrediënten. Klop de eieren los en klop de karnemelk en de gesmolten boter erdoor. Voeg het mengsel toe aan de droge ingrediënten en meng goed door elkaar. Schep het deeg in het bakblik (ongeveer 3 cm hoog) en bak de beskuiten in ongeveer 45 minuten.
Laat de beskuiten iets afkoelen. Haal ze daarna uit de vorm en laat ze op een rooster helemaal afkoelen.
Snijd de beskuiten in rechthoeken van 3 x 4 cm ongeveer.
Laat de beskuiten een nacht drogen in de warmhoudlade, of zet de oven op 80 graden en droog de beskuiten daarin gedurende 4-6 uur tot ze hard en droog zijn.
Bewaar ze in een luchtdichte trommel. Net als bij een biscuitje zijn ze heerlijk om in de koffie of de thee te dopen.
, sperziebonen en tonijn.
