Ik zeg het regelmatig: Lezen, lezen, lezen.
Etiketten moet je blijven lezen. Waar je het niet verwacht, kunnen gluten in zitten. Wat voorheen glutenvrij was, hoeft dat nu niet meer te zijn.
Natuurlijk zijn er hulpjes om glutenvrije artikelen te vinden, zoals diverse apps en de artikelenlijst die je bij veel winkels kan vinden. Maar lezen blijft belangrijk.
Hoe lees je eigenlijk zo’n etiket, waar moet je op letten?

De ingrediëntendeclaratie op etiketten van verpakte producten geeft belangrijke informatie. Alle ingrediënten die zijn gebruikt bij de productie worden vermeld. Kent u een product al, let dan vooral goed op als op de verpakking van een product de aanduiding ‘vernieuwd’ staat. Dit kan erop wijzen dat de samenstelling van het product is veranderd.

Niet glutenvrij

• Tarwe, rogge, gerst
• Haver (tenzij afkomstig uit een glutenvrije haverketen)
• Spelt, kamut, triticale
• Tarwemeel, griesmeel
• Tarwebloem, tarwemout
• Zemelen, grutten
• Couscous, bulgur, seitan
• Roggemeel, roggebloem
• Havermout, havervlokken, havermeel (tenzij afkomstig uit een glutenvrije haverketen)
• Gort, gerstemoutbloem, parelgort
• Muesli, cruesli
• Deegwaren, vermicelli, macaroni, spaghetti, mie
• Paneermeel
•  ‘bevat gluten’
• ‘bevat sporen van gluten’

Wel glutenvrij

Zetmeel en gemodificeerd zetmeel
Sinds 2000 moeten fabrikanten op het etiket vermelden of het gebruikte zetmeel afkomstig is van een glutenbevattend graan, zoals tarwe. Heeft de fabrikant maïs- of rijstzetmeel gebruikt, dan is de aanduiding zetmeel of gemodificeerd zetmeel voldoende. Dit zetmeel bevat van nature geen gluten.

Glutenvrije (dieet)producten bevatten soms tarwezetmeel. Dit tarwezetmeel is bewerkt. De gluten zijn er zoveel mogelijk uitgehaald. Als een product dit type tarwezetmeel bevat en het glutengehalte onder de norm (Codex Alimentarius, Europese Verordening EG 41/2009) ligt, dan mag het product glutenvrij worden genoemd. Omdat het product niet 100% glutenvrij is, is dit misschien verwarrend. Uit onderzoek blijkt echter dat veel mensen met coeliakie dit zonder problemen kunnen eten. Het kan voorkomen dat het gehalte aan gluten voor iemand toch te veel is, ook al is het wettelijk toegestaan. In dat geval bieden alleen producten die van nature glutenvrij zijn uitkomst.

Wordt geproduceerd in een fabriek waar ook gluten worden verwerkt
Kan sporen van gluten bevatten

Sommige mensen met coeliakie kiezen er voor om dit wel te eten.
Sommige mensen met coeliakie kiezen er voor om dit niet te eten.
Lees het artikel Kan sporen van gluten bevatten om hier zelf een keuze in te maken.
Wij eten het wel, maar niet te vaak en niet te veel.
 

Wat betekent glutenvrij?
Glutenvrij betekent letterlijk ‘geen gluten’. Voor veel glutenvrije dieetproducten is dit in de praktijk niet haalbaar. De norm voor ‘glutenvrij’ is vastgesteld in de Europese Verordening (EG) nr. 41/2009 en is kleiner dan 20 mg gluten per kg product. Hierin is de Codex Alimentarius voor glutenvrije dieetproducten overgenomen.

(Bron: //www.glutenvrij.nl/page/Glutenvrij-leven/Het-glutenvrije-dieet/Hoe-lees-ik-een-etiket maar aangepast aan onze situatie)

Wat neem je mee als je een dagje weg gaat?
Een lange dag werken/school, een dagje uit, of een dag op bezoek waarvan je weet dat zij niet voor jou (kunnen) zorgen.
Wat neem je mee als je geen beschikking hebt over koelkast en magnetron?

Eergisteren schreef ik een blog over Ik rij voor Glutenvrij. Zij (en wij!) willen willen het mogelijk maken dat al in een vroeg stadium, dus op de consultatiebureaus de diagnose coeliakie gesteld kan worden.

Gister plaatste ik een blog, waarin ik scheef dat Mirthe’s glutenvrije leven op het kinderdagverblijf heel goed gaat.

Helaas is deze week de laatste week op ‘ons’ kinderdagverblijf. Het is failliet gegaan. Met een aantal kinderen, in een ander gebouw, bij een andere organisatie, gaan we nu door. Er gaan een paar oude leidsters mee, maar er komen ook een paar nieuwe bij.

Morgen hebben we het intake gesprek. Ik heb een lijst gemaakt met punten die ik met hen ga bespreken. Het is vergelijkbaar met de lijst die ik ooit voor ‘ons’ kinderdagverblijf maakte, maar heeft een deel voortschrijdend inzicht.

Informatiemapje over coeliakie

• Glutenvrije dieetinformatie (folder van NCV)
• Brochure voor ouders van kinderen 0-12 jaar (folder van NCV)
• Pagina: School & Kinderactiviteiten van NCV
• Wat is coeliakie? (zelfgemaakte flyer)
• Ideeën voor glutenvrij lekkers(zelfgemaakt document)
• Stickers met “glutenvrij” (voor op potjes beleg e.d.)
• infoblad met foto van Mirthe en wat ze wel en niet mag eten (zelfgemaakt document)
• Voorleesboekje: Ik ben Mirthe en je moet weten…
  Of 1 van de andere Kinderboeken over coeliakie

Ideeën voor Glutenvrij

• Mirthe heeft een bak waar haar spulletjes in staan
• Wij geven Mirthe elke dag boterhammen o.i.d. mee
  Kunnen deze eventueel ook in de vriezer?
• Mirthe heeft een aantal eigen potten zoet beleg.
  Daarnaast heeft ze een eigen doosje in de koelkast voor kaas en vleeswaren. Bij binnenkomst gaan er rechtstreeks een aantal plakken in Mirthe’s doosje (ter voorkoming van kruisbesmetting)
  We kunnen ook kiezen voor ‘hotel-beleg’.
  We kunnen ook kiezen voor thuis smeren.
• Mirthe heeft een trommeltje met crackers, beschuit, soepstengels e.d.
• Mirthe heeft een trommeltje met koekjes
• Mirthe is gek op kaas en op (yoghurt) rozijntjes
• Mirthe heeft een trommeltje met traktaties (omdat ze de meeste traktaties niet mag hebben).
• Mirthe heeft in de diepvries een paar (versierde) cupcakejes in de diepvries voor verjaardagen e.d.
• Knutselmaterialen kunnen ook gluten bevatten
• Speciale gelegenheden, zoals Sinterklaas en verjaardagen van de leidsters graag minimaal een week van te voren overleggen, zodat wij kunnen zorgen voor soortgelijke vervanging.
• Uitleg andere kinderen:
  Voorleesboekje ‘Ik ben Mirthe en je moet weten’
• Brood smeren aan het aanrecht, zodat er geen verwarring ontstaat.
• Haar eten op een dienblad zetten zodat er een gluten vrije zone is voor haar

Mirthe is 2 en gaat 3 dagen naar de creche.
Glutenvrij blijven gaat hier super! Ze heeft een eigen bak met beleg, crackers, een trommeltje voor het koekmoment en een trommeltje voor tractaties. En elke dag geven we haar een trommeltje mee met krentebollen (want dat is momenteel het enige wat ze eet).
De leisters weten heel goed wat Mirthe wel en niet mag en houden hier goed rekening mee. Op leisters-verjaardagen tracteren ze dingen die Mirthe ook mag hebben.
Op kinder-verjaardagen krijgt Mirthe iets lekkers uit haar trommeltje of een cakeje uit de vriezer. Op de groep hangt een informatieblad met foto, voor als er vragen zijn.

Mirthe vindt het prima dat zij een andere tractatie krijgt dan de andere kinderen.
Maar straks op school wil ze er misschien bij horen…

Op het coeliakieforum lees ik verschillende manieren om dit aan te pakken.

Bewustwording bij kinderen en ouders:

• Aan het begin van het jaar en bij elk nieuw kindje delen we een zelfgemaakte flyer uit. Wat coeliakie is, wat mag ze wel en wat mag ze niet, onze telefoonnummers, emailadres etc. Er staat ook op die brief hoe belangrijk het voor kinderen is, dat ze erbij horen. En dat ze liever een keer te veel bellen dan te weinig.
• Wij hebben er voor gekozen om onze dochter in de kring dmv een klein verhaaltje en het laten zien van haar trommeltje zelf te laten vertellen dat ze geen gluten mag eten en dat ze daarom ook heel veel snoepjes en koekjes niet mag, MAAR dat er ook heel veel is dat ze wel mag eten.
• Als volwassene is het ook niet altijd leuk als er geen rekening gehouden wordt. Dus voor een kind is het nog erger. Je kunt mee huilen met je kind, en je kunt ook een oplossing zoeken.
• Ik vind persoonlijk dat ik niet van andere ouders kan verwachten om hun traktaties aan te passen aan mijn kind dat coeliakie heeft.
• Vorig jaar heeft de juf mij in de klas (groep 2) uitgenodigd om wat te vertellen over coeliakie. De kinderen hadden heel veel vragen over wat hij dan eigenlijk wel mag eten. Voor alle kinderen gv pepernoten gebakken zodat ze die lekker konden proeven.
  Ons zoontje vertelde zelf dat hij het leuk zou vinden als hij een traktatie mag, net als de rest. Vanaf die tijd komen ouders regelmatig naar me toe wat hij wel en niet mag hebben. Kinderen vertellen nu namelijk thuis dat er toch echt een gv traktatie bij moet. En dan ontkomen de ouders er niet meer aan hahaha.
• Wij hebben toen N. een half jaar in groep 1 zat in samenspraak met de dietist (maar dat kan je ook zelf doen ) een leerzame les over gezond eten gehad…
  Er was HEEL VEEL speelgoed eten, van vis en vlese, fruit, groente, patat, blikjes soep enzzzz en er was een grote GROENE bak en een grote RODE bak….
  Eerst verdeelden we gezond (fruit groente vlees) en ongezond (ijsjes, patat, snoep)
  En daarna mocht naëll bij elke bak eruit leggen wat zij niet mocht hebben…. en wat bleek….
  Bij de GEZOND bak mocht ze 99% van de spulletjes wel eten…. en bij de ONGEZOND bak, moest heel veel in de bak blijven…..
  Dus eigenlijk is “glutenvrij” niet alleen “lastig” of “zielig” want als er “gezond” gegeten word kan ze heel vaak gewoon meedoen!
• Organiseer een ‘Sofie aan tafel‘ voor de vriendjes met hun ouders. Een borrel of thee met glutenvrij lekkers. Laat zien wat er wel allemaal mogelijk is!

Tractatie:

• Alle verjaardagen van kinderen uit de klas bij ons op de kalender gezet. Dan vroeg ik een week van tevoren wat die ouder wilde tracteren, later is T dat zelf gaan vragen. Dan kon ik zelf iets meegeven of konden ze voor T naturel chips oid meegeven.
• In ieder geval dat trommeltje met lekkers. Voor als er toch niet aan het dieet gedacht is of als je kind het niet vertrouwd.
• In “ons” trommeltje dingen zitten die lekker afsteken bij de “normale” tractatie… zakjes chips, grote lolly, zakjes snoepjes, gevulde koek, chocoreepjes…… zo van PPUUUHHH ik mag het jouwe niet, maar het mijne is toch lekkerder.
• Stiekem (en dat probeer ik echt voor hem te verbergen) vind ik het eigenlijk veel prettiger als hij iets uit zijn eigen trommeltje eet. Dan weet ik in elk geval zeker dat er geen kruisbesmetting heeft plaatsgevonden.

Chantal vraagt: “Hoe gaan we dit met lunch doen?”

Speciaal voor Chantal, en voor iedereen die wel wat lunch-inspiratie kan gebruiken: 

Wat neem ik mee?
Ik denk dat afwisseling het belangrijkste is. Zodat het inderdaad niet na een tijdje je neus uit komt. Ik neem regelmatig brood mee: Haverbrood van Mam’s Mikse, zelfgebakken van Finax of krentebollen. Daarnaast heb ik op mijn werk een pak Fette crocante van Schar staan. En soms verwen ik mezelf met de Kaiserbroodjes van Schar.
Maar ik neem ook regelmatig een restje van de avond ervoor mee. Even opwarmen in de magnetron en smullen.
Daarnaast heb ik in de diepvries een paar doosjes soep staan. Van groentes die niet in 1 keer opgingen. Heerlijk als lunch!
Tenslotte maak ik soms thuis (of ter plaatse) een salade, van vanalles wat ik in huis heb.

En kijk eens bij mijn ontbijt/lunch recepten.

Leuke ideeen:
Op de website Eet goed, voel je goed staan veel leuke ideeen:
De Gezonde en gemakkelijke snacks voor op reis.
En haast aanvullend hierop: 7 Ideeën voor Snelle Ontbijtjes en Schoollunches
Ook staat er op deze site een lijst met recepten, netjes gerangschikt op ontbijt, lunch enz. 

Ook op de site van Bluebelle staat een mooie lijst met ontbijt en lunch-recepten.

Als je geen magnetron tot je beschikking hebt, is de Hot booster misschien een uitkomst.

Variatie in je lunchtrommel:
Op het coeliakieforum kwam ik een hele mooie lijst tegen voor de lunch. Helaas weet ik niet meer wie die lijst gepost heeft…

“Ik heb lunchtrommels met 5 vakjes een geef daarin naast 1 boterham een variatie van de volgende dingen:

Komkommer
Tomaatjes
Kaasblokjes (of babybels)
Plakjes worst
Noten
Rozijntjes
Zaden/pitjes
Crackertjes
Bessen
Druiven
Ontbijkkoek
Gerookte zalm (los of in een wrap)
Rauwe worteltjes
Gekookt ei

Ik heb laatst ook soepstengeltjes meegegeven met smeerkaas in een apart bakje als dipper.”
Deze heb je ook kant-en-klaar van Schar met chocola 😉