Vorig jaar zond Het Klokhuis een filmpje uit over gluten. Ik schreef er niet over. Maar bijvoorbeeld Glutenvrije mama wel:
Om te demonstreren dat glutenvrij brood droog en niet zo elastisch is is verkruimelt ze een sneetje glutenvrij brood.
“Prima als je glutenvrij eet. Maar doe mij maar een warm stukje versgebakken brood met veel gluten! Mmmm, lekker” Hier bijt de presentatrice met een grote glimlach in vers krakend glutenbrood.
In het filmpje werd nauwelijks over coeliakie gepraat. De meeste coeliaken waren teleurgesteld. Het Klokhuis werd overspoeld met reacties. En de vraag om een keer aandacht te besteden aan coeliakie.
Precies een jaar later hebben ze gehoor gegeven aan deze oproep. En hoe! Een leuk en duidelijke aflevering over coeliakie. Met hoofdrollen voor Kaleb Pronk (de zoon van Yvette van The Welsh Bakestone) en kinderarts Joachim Schweizer.
Bij mij is coeliakie ontdekt op mijn 29e. Achteraf gezien, had ik vanaf mijn 13e symptomen (lees mijn verhaal). Daarvoor was ik een gezond en vrolijk kind. Ik denk niet dat ik voor mijn 13e al coeliakie had. Alhoewel sommige mensen denken dat je coeliakie altijd op kinderleeftijd ontstaat (maar vaak pas later ontdekt wordt).
Tijdens de coeliakiedag was ik aanwezig bij een interessante discussie tussen 2 gerenommeerde coeliakie-artsen: Dr. Chris Mulder en Dr. Louisa Mearin.
Naar schatting hebben 180.000 Nederlanders coeliakie (=1%). Er zijn maar 25.000 patiënten met de diagnose coeliakie.
Bij 1 op de 5 coeliakiepatienten is de diagnose gesteld op kinderleeftijd.
het ontwikkelen van coeliakie is een combinatie van genetica (HLA-DQ2 en/of -DQ8, en daarbij spelen ca. 80 andere genetische bepalingen een rol), het immuunsysteem en omgevingsfactoren.
Antistoffen bij kinderen werken veel beter dan bij volwassenen. Kinderen zonder antistoffen zijn zeer uitzonderlijk. Bij volwassenen veel minder.
Bij het onderzoek GenerationR (waarbij een grote groep Rotterdamse kinderen wordt gevolgd) kreeg 1% van de kinderen de diagnose coeliakie. Lees meer over GenerarionR en coeliakie in mijn blog Presentatie: Alle kinderen in NL screenen op coeliakie? Hierin wordt niet gesproken over 1%, maar over 0,6 tot 0,8%)
Conclusie?
Conclusie volgens Dr. Mearin: Coeliakie ontstaat altijd op kinderleeftijd.
Volgens Dr. Mulder zijn er genoeg mensen die later coeliakie krijgen. Als voorbeeld schetst hij een patiënt van hem, zelf ook arts. Deze man was er van overtuigd dat hij coeliakie heeft, maar zowel zijn antistoffen en zijn biopsie zijn negatief. Elke paar jaar vraagt deze man opnieuw om een biopsie. Elke keer weer is deze negatief. Totdat de man 71 jaar is, toen was het biopt positief en werd de diagnose coeliakie gesteld.
Uit o.a. het GenerationR onderzoek blijkt dat mensen hun antistoffen (<10) zelf heel lang onder controle kunnen houden. De antistoffen gaan omhoog en omlaag, zonder dat coeliakie daadwerkelijk doorzet. Dit wordt Potentiële coeliakie genoemd.
Wat denk jij? Ontstaat coeliakie altijd op kinderleeftijd, of kan het ook op volwassen leeftijd ontstaan?
In mijn vorige blog schreef ik over de lezing over PreventCD. Al eerder kon je lezen over de lezing ‘recht op gezonde voeding‘ en over de coeliakiedag algemeen. Vandaag kan je lezen over het medisch forum, misschien nog wel interessanter dan de lezingen en alle ontmoetingen.
Tijdens het medisch forum, kunnen mensen vragen stellen over coeliakie. De vragen werden beantwoord door een team specialisten. O.a. een huisarts, een diëtiste, Dr. Mulder (MDL arts en hoogleraar VUmc) en Dr. Louisa Mearin (kinderarts aan het LUMC). Hieronder behandel ik puntsgewijs de opmerkingen die ik interessant vond.
De meeste mensen waarbij coeliakie geconstateerd is, hebben een Ttg-waarde tussen de 50 en de 150. Het kan een paar jaar duren voordat de antistoffen weer normaal zijn. Bij kinderen duurt dit gemiddeld 12 maanden. Als de antistoffen na een half jaar nog niet flink gedaald zijn, moet je contact opnemen met een gespecialiseerde diëtiste.
De overgang bij vrouwen begint gemiddeld bij 53,5 jaar. Bij vrouwen die de diagnose coeliakie na hun 35e jaar kregen, begint de overgang al bij 45 jaar.
Medicijnen die geregistreerd zijn voor 1985 kunnen als vulstof tarwe bevatten. Dr. Mulder accepteerde bij bepaalde patiënten medicijnen met gluten, domweg omdat er geen alternatief is.
NCV is bezig met een boekje gericht op huisartsen. Zo hopen ze snellere diagnoses te bewerkstelligen.
Is het schadelijk om elke dag brood met glutenvrij tarwezetmeel te eten? De meeste mensen verdragen dit goed. Maar let wel op glutenstapeling.
Er is nog geen goede richtlijn voor de opvolging na de diagnose. Geadviseerd wordt: In het eerste jaar vaker controle (1 x per 3 maanden), daarna 1 keer per jaar.
Wat denkt u over de glutentest voor thuis? De test op zich is goed, maar werkt niet goed bij lage antistoffen. In overleg met de leveranciers wil het medisch team graag een getal ipv een streepje. Deze thuistest is vooral geschikt voor afgelegen gebieden, zoals Zuid Soedan. In Zuid-Soedan zijn op het ogenblik 600 nieuwe diagnoses per jaar. Oorspronkelijk eten deze mensen teff en boekweit. Bij het Rode Kruis krijgen ze tarwe, waardoor ze coeliakie ontwikkelen. De mening van de NCV over deze glutentest kan je hier vinden.
In Australië eet 10% van de bevolking glutenvrij.
Mensen die zich soms niet aan het dieet houden, ervaren daar op latere leeftijd veel gevolgen van.
Tenslotte was er nog een zeer interessante discussie tussen Dr. Mulder en Dr. Mearin. Maar hier weid ik een aparte blog aan!
Prof.dr. Frits Koning, immunoloog van het Leids Universitair Medisch Centrum, schreef voor het vakblad Annals of Nutrition and Metabolismeen overzichtsartikel over de gevolgen van gluten. En ik las het weer op Mare online:
‘Coeliakie is geen allergie, al zijn de gevolgen vergelijkbaar’, legt Koning uit. ‘Een allergie werkt met antilichaampjes, en coeliakie draait om cellen van het immuunsysteem, de zogeheten T-cellen in de darmen. Die maken een foutje, en reageren op gluten. Het knappe van het immuunsysteem is dat het steeds beter gaat werken tegen dingen die het eerder heeft gezien: het blijft paraat, dankzij speciale geheugencellen. Iemand met coeliakie is als het ware gevaccineerd tegen gluten. In theorie zou je na een jaar of twintig van je coeliakie af kunnen zijn, net zoals vaccinaties uitgewerkt raken. In de praktijk is het onmogelijk om twintig jaar lang geen gluten binnen te krijgen. We kunnen niet eens vaststellen of iets wel echt voor de volledige honderd procent glutenvrij is, omdat er grenzen aan de meetmethode zitten.’
Heb jij dat ook? Uit eten gaan als je coeliakie hebt, is eigenlijk nooit ontspannen. Ik ben altijd bang dat ik er ziek van wordt. En helaas krijg ik daar vaak gelijk in: In 2015 ben ik 8 keer uit eten geweest, 3 keer werd ik daarvan ziek. Gelukkig niet zo ernstig dat ik een uur lang boven en op de wc hang, maar wel misselijk, hartkloppingen en buikpijn.
En ik was nog enthousiaster toen ik een uitnodiging kreeg van de eigenaar van dit restaurant.
Omdat er in mijn restaurant steeds meer mensen kwamen die glutenvrij moesten of wilden eten en dit nogal wat extra inspanningen met zich meebracht, hebben we enkele maanden geleden besloten om onze keuken volledig glutenvrij te maken. We zijn er zelf super enthousiast over. Met name ook omdat heel veel eten zelfs lekkerder is gaan smaken. Sinds vorige week is mijn tapasrestaurant in Nijmegen (De Ontmoeting) 100% glutenvrij. We hebben ons aangesloten bij de horeca alliantie van de coeliakie vereniging en het officiële keurmerk ook ontvangen. Wij zijn nu officieel het eerste geheel glutenvrije restaurant in Nederland.
Wil jij op onze kosten komen eten? Ik heb jou als eerste benaderd omdat je schrijft dat je dochter ook glutenvrij moet eten. Ook voor kinderen is ons restaurant super leuk. Dus wellicht is het wat voor jullie samen?
Omdat Nijmegen niet om de hoek ligt, moest ik even nadenken hoe we dit moesten organiseren. Uiteindelijk hebben we het gecombineerd met een dagje naar het Openluchtmuseum. (Waar ze trouwens glutenvrije poffertjes schijnen te hebben. Wij hebben ze niet geprobeerd). Perfecte afsluiting van de Kerstvakantie!
Brood
Mirthe en ik moesten er even aan wennen dat we alles mochten hebben. Bij veel gerechten op de kaart dacht ik automatisch ‘dit mag ik niet‘. En Mirthe riep bij het brood verschrikt uit ‘Het glutenvrije brood ligt tegen de gluten aan!‘
De eigenaar vertelde dat ze al in de zomer zo goed als glutenvrij waren. Alleen de calamares (staan niet meer op de kaart) en het brood waren een struikelblok. De Ontmoeting was namelijk beroemd om hun lekkere brood, mensen kwamen speciaal daarvoor naar het Tapasrestaurant. Daar moest natuurlijk een goede vervanger voor worden gevonden. In samenwerking met The Free From Shop zijn ze daar glansrijk in geslaagd!
Het klantenbestand is wel een beetje verschoven: Toch wat minder klanten uit de buurt. En veel meer glutenvrije mensen. Van de 6 tafeltjes aan het begin van de avond, waren er 5 met iemand met coeliakie.
Het eten
We bestelden 10 gerechtjes: Brood met allioli, albondigas, eendenborstfilet, forel & zalm, gamba’s, kaas, lam, olijven, patatas bravas en pompoen risotto. En het was allemaal even heerlijk! Wat fantastisch om gewoon alles van de kaart te kunnen kiezen. En wat fijn om onbezorgd uit eten te kunnen! Geen moment ben ik bang geweest dat ik ziek zou kunnen worden. Uit eten, zoals uit eten hoort te zijn.
Zie je het biertje rechts boven op de foto? Het bier is het enige in het restaurant dat niet glutenvrij is. Maar het personeel is goed geïnstrueerd: Bier apart weg brengen en daarna handen wassen!
Kindvriendelijk?
Nicole mailde “Ook voor kinderen is ons restaurant super leuk.“ Vind ik het restaurant kindvriendelijk? Ja en nee. Het is niet kindvriendelijk in de zin van ‘ze hebben een speelkuil’. Het is wel kindvriendelijk in de letterlijke zin van het woord: Het personeel was lief voor onze meisjes. Het was geen probleem toen Eva rustig ging rondlopen om alle hoekjes te ontdekken. En veel van de gerechten vonden onze meisjes heerlijk.
Onze meisjes hebben zich prima vermaakt met de meegebrachte spelletjes en kleurtjes. Achteraf hoorde ik dat De Ontmoeting kleurboeken en stiften voor kinderen hebben. Die mogen ze zelfs na afloop gewoon mee naar huis nemen omdat ze het niet leuk vinden als een kind een gebruikt kleurboek of gebruikte stiften moeten gaan gebruiken. Helaas zijn ze vergeten deze aan mijn kinderen te geven.
Ik kom terug!
Ook al is het voor ons een uur rijden: Hier komen we zeker terug! De sfeer is lekker ongedwongen. Het eten is lekker. Het personeel en de eigenaren zijn aardig. En wat is het heerlijk om onbezorgd uit eten te kunnen!
Voor meer informatie over De Ontmoeting, kijk op hun website.
Begin 2015 maakte ik een lijstje met ‘te maken recepten‘. Ik heb nog niet alle recepten gemaakt, nog lang niet. Dit belet mij niet om weer zo’n lijstje te maken ;-). Hieronder zie je een lijstje met recepten die ik wil uit proberen: recepten die ik nog nooit gemaakt heb maar die mij de moeite waard lijken.
Hoe zit het met mijn bucketlist? Vorig jaar stelde ik een lijst op met (goede?) glutenvrije voornemen. Een aantal kan ik wegstrepen. Een aantal moet ik doorschuiven naar dit jaar. Een aantal blijven voorlopig op mijn lijstje staan, gewoon omdat het elk jaar terug komt. En natuurlijk komen er nog wensen bij.
Afgelopen jaar plaatste ik om de dag een blog. Dit jaar wil ik dat wat meer loslaten. Een indicatie van wat ik wel wil: – Op de 1e van de maand een recept uit een kookboek plaatsen. – Op de 3e van de maand de beste glutenvrije blogs van de maand ervoor plaatsen. – Op de 15e van de maand een gezamelijke blog voor #wijbloggenglutenvrij. – Op de 17e van de maand een samenvatting van mijn facebookberichten.
Me meer verdiepen in de technische kant van het bloggen en wellicht ook in het verdienen van een klein zakcentje hiermee. Al zie ik daar eigenlijk erg tegen op…
Mei-coeliakiemaand!
Recepten maken van mijn lijst Recepten te maken (1). Dit is een lijst met recepten die ik nog nooit gemaakt heb, maar erg graag een keertje wil uitproberen. Deze lijst wordt 7 januari geplaatst.
Recepten maken van mijn lijst Recepten te maken (2). Dit is een lijst met goedgekeurde recepten, succesrecepten. Deze lijst wordt 9 januari geplaatst.
Leuke ontmoetingen met andere glutenvrije mensen.
En natuurlijk: Aan iedereen die het enigszins horen wil, blijven uitleggen wat coeliakie is en wat glutenvrij eten in houdt
Hoera! Het is 2016! Vandaag blik ik vooruit: Wat zijn mijn eet-principes? Wil ik daar dit jaar iets in veranderen?
Dit doe ik aan de hand van het boek Easy Peasy Family. Een kookboek vol gezonde inspiratie voor het hele gezin. Voor ouders met kinderen in de basisschool leeftijd. Ruim 100 nieuwe gezonde recepten voor lekkere & toegankelijke gerechten.
Op 11 december beloofde ik dat ik de dagen erna 3 kookboeken zou bespreken: De Gluut, Boom geniet en Easy Peasy Family. Op deze laatste hebben jullie iets langer moeten wachten. Ik vond het wel toepasselijk om dit gezonde kookboek op de eerste dag van het nieuwe jaar te bespreken. De dag dat we allemaal (goede) voornemens maken.
Easy Peasy Family is geen glutenvrij kookboek, al zijn de meeste recepten wel glutenvrij of makkelijk glutenvrij te maken. Het boek bestaat uit 3 delen: In het eerste deel wordt de Filosifie van Bluebelle uitgelegd. In het tweede deel vind je zo’n 100 recepten. Deze zijn verdeeld in recepten voor thuis en dan steeds verder naar buiten: Hoe hou je de gezonde levensstijl vol bij familie en vrienden, school en vriendjes, sport en spel en tot slot onderweg en op vakantie.
Ik heb andere principes dan Bleubelle, al komt het deels wel overeen:
Wij eten altijd groente en fruit van het seizoen. Groentes eten we uit de tuin, fruit van de markt. Wat er te veel van de tuin komt, vriezen we in. Dus ook in de winter eten we zo nu en dan sperzieboontjes. We eten veel fruit en groentes. Maar soms nog niet genoeg, vooral op bijzondere dagen zoals dagjes weg niet. Misschien kan dit boek mij daarbij helpen? In het hoofdstuk onderweg en op vakantie staan veel tips voor zo’n dagje weg. Bluebelle kiest ook voor seizoensproducten. “Het is niet alleen beter voor het milieu, maar ook voor je budget en je gezondheid, aangezien groenten en fruit nogal wat voedingsstoffen inleveren als ze van ver moeten komen.” Maar ook voor diepvries: “Vers fruit wordt vaak geoogst voordat het rijp is, zodat het tijdens het transport verder kan rijpen. Bevroren groente en fruit wordt rijp geoogst en meteen ingevroren.“ Bluebelle voegt zo veel mogelijk groenten toe aan de basismaaltijden! Nog een grappig weetje: Bleubelle deelt de dag op een andere manier in dan de meesten van ons. Zij eten het liefst ’s middags warm en ’s avonds een supper (lichte avondmaaltijd). “De belangrijkste reden hiervoor heeft met onze energiebehoefte en spijsvertering te maken. Bij kinderen geldt daarnaast ook nog eens dat ze ’s avonds vaak te moe zijn om te eten, of al eerder honger hebben dan wij thuis zijn en hebben gekookt.“ Ik eet vaak ’s middags warm, een restje van de dagen ervoor. Maar ’s avonds eet ik weer warm ;-). En de kinderen eten tussen de middag wel gewoon een boterham.
Ik probeer een paar keer per week vegetarisch te eten. Ik zou zelf wel vaker willen, maar mijn huisgenoten niet. Helaas eten we niet vaak biologisch vlees. Ik zou graag willen, maarja de kosten… Bluebelle eten vrijwel geen vlees, maalt halen wel gemiddeld genomen twee keer per week vlees voor de mannen. Bij de biologische slager.
We eten geen kip, dat vind ik zielig en niet lekker. Ook al weet ik dat een kip het minst vervuilend is. Bluebelle “Koop je kip altijd biologisch en het liefst van een poelier of betrouwbare lokale producent.“
Ik probeer minstens 1 keer per week vis te eten en probeer dan rekening te houden met de Viswijzer. Bluebelle: “De nadelen (zware metalen en andere afvalstoffen) wegen niet op tegen de voordelen (zoals omega-3-vetzuren). Eet vis!“
Wij eten en drinken wel (producten van) koemelk. Al hebben we nooit een pak melk in de koelkast staan. Ik word misselijk van een glas melk. Mirthe vindt soyamelk lekkerder. En Erik en Eva vinden het niet lekker. Yoghurt en kaas zijn wij wel grootgebruiker van. Ik vind trouwens het grappig om te bemerken dat ik een glas melk rechtstreeks van de koe beter kan verdragen dan een glas melk uit een pak. Maar in rauwe melk kunnen wel gevaarlijke bacteriën zitten… Bleubelle “Vanwege het huidige productieproces van koemelk/zuivel en de last die toch vrij veel mensen ervaren met de vertering ervan, adviseren wij om melk met mate te gebruiken.“
Ik lees altijd de ingrediënten voordat ik iets koop (net zoals iedereen met coeliakie). Als er te veel ingrediënten op een verpakking staan, of ingrediënten die ik niet ken, dan leg ik het product terug in het schap. Bluebelle heeft zelfs een hele pagina besteed aan een spoedcursus etiketten lezen!
Wij koken niet uit pakjes en zakjes. Zelf koken is gezonder, lekkerder, goedkoper en vaak net zo simpel. Bluebelle: “Ga weer (vaker) zelf koken!“
Wij eten wel geraffineerde suiker. Ik lees vaak dat dit niet goed voor je is. Maar bij de bronnen die ik vertrouw (bv. Jaap Seidell van Het Voedsellabyrint en Giulia Enders van De mooie voedselmachine), lees ik dat je lichaam net zo reageert op geraffineerde suikers, als op natuurlijke suikers. De kinderen mogen ook af en toe een snoepje. Bluebelle: “Zoet blijft zoet. Zoet hoort thuis in je 20%-moment. Af en toe. Om van te genieten. Maar honing, dadels of kokosnectar bestaan uit meer dan alleen fructose. Natuurlijke zoetmakers in hun meest oorspronkelijke vorm bevatten ook belangrijke voedingsstoffen zoals vezels, vitaminen en mineralen.“
Wij eten in principe alle maaltijden en tussendoortjes aan tafel. Maar bij het ontbijt schiet dat er nog wel eens bij in. Vooral op dagen dat ik al eerder weg ben. Dat zou ik graag veranderen, ook al besef ik dat ik niet alles in huis kan bepalen ;-).Bleubelle heeft De 7 Easy Peasy Food Rules voor houvast bij eetgedrag. Regel 6 is ‘Maak van eten een rustig ritueel: Aan tafelMisschien kan ik dat veranderen met de recepten uit het boek. Bijvoorbeeld een rijstwafel met snelle chocopasta, kokos en hazelnootjes. Of een boterham met appelstroop, kaas en maanzaadjes. En die mooie cereals en notenbar die in de keuken bij Bleubelle staat!
De meeste recepten die in het boek staan zijn ‘anders dan anders’, gezonder. Mijn kinderen (en man) zouden moeten wennen om het te eten. Ook al eten we zelf al ‘anders dan anders’. Ik ga het binnenkort proberen. Zoals de snelle saoto-soep, het vispakketje met bloemkook-broccoli-daas-duchesses, de leuke recepten voor bij de picknick en lunchtrommel (of gewoon mee naar mijn werk) en de 6 verschillende humus-recepten.
Kortom: Ik heb een goed en leuk boek om dit jaar gezond in te gaan!
