Mensen noemen kanker vaak als het grootste risico van (onbehandelde) coeliakie. Echter, de specifieke kankersoorten waarop iemand met coeliakie een verhoogde kans heeft, komt maar heel zelden voor (totaal 20 tot 30 patiënten per jaar). Osteoporose is het grootste risico van (onbehandelde) coeliakie.

Ik bagatelliseerde osteoporose (botontkalking) vaak: “Ach, dan heb je wat meer kans om een arm te breken.” Totdat ik in mijn directie omgeving zag wat het met je doet als je ‘zomaar’ een been breekt en daarna bang blijft om iets te breken. Niet meer durven schaatsen, (te) voorzichtig lopen, bang zijn voor een breuk bij elke sprong.
Ongeveer gelijk  hoorde ik van Gerda, die grotendeels uitgeschakeld was vanwege een gebroken borstbeen vanweg osteoporose. Lees verder voor haar verhaal.

Coeliakie en osteoporose

“Als je coeliakie hebt, heb je meer kans op osteoporose (botontkalking). Bij kinderen kan de botdichtheid normaliseren met het een glutenvrij dieet; bij volwassenen brengt zo’n behandeling wel verbetering maar zelden volledig herstel. Bij coeliakie gediagnosticeerd op volwassen leeftijd dient een DEXA-scan gedaan te worden.  De algemene aanbeveling is coeliakiepatienten vanaf zij/haar 50e jaar middels DEXA te screenen op osteoporose. Dit moet om de vijf à tien jaar herhaalt worden.”

(Bron: Nederlandse Coeliakie Vereniging)

Osteoporose en de voorloper hiervan (osteopenie) kan je beperken door voldoende te bewegen. En dan liefs sporten waarbij je botten een ‘opdonder’ krijgen, zodat ze leren om sterk te zijn. Wandelen is een ideale sport om osteoporose te voorkomen. Daarnaast moet je voldoende calcium en vitamine D binnen krijgen. Lees meer in mijn blog Bezoek Orthopeed.

Gerda’s osteoporose

Ik ken Gerda al heel lang. Via het coeliakieforum en de email. Bij een high tea van de Gebaksjuwelier ontmoette we elkaar voor het eerst in het echt. En sindsdien komen we elkaar een paar keer per jaar tegen.
In 2015 interviewde ik haar, o.a. over de glutenvrije beschuiten en hamburgers die mede dank zij haar op de markt zijn. Nu interview ik haar over de botbreuk en de osteoperose.

• Hoe oud ben je?
  Ik ben 59 jaar.
• Wanneer werd coeliakie gediagnostiseerd?
  Dat was 13 jaar geleden.
• Werd er toen ook een dexascan gemaakt? En werd meteen osteoporose vastgesteld?
  Ja, er werd een dexascan gemaakt. Ik had toen een lichte vorm van botontkalking. Ik kreeg het medicijn actomel, om mijn botten sterker te maken.
• Wat deed jij er aan om osteoporose te beperken?
  Ik  wandel veel en eet  veel melkproducten, kaas en vette vis.

In februari 2016 is Gerda flauw gevallen. Waarschijnlijk is bij die val een scheurtje in haar borstbeen (sternum) ontstaan, maar daar merkte ze destijds weinig van.
Eind oktober 2016 legde ze haar kleinzoon op de grond en voelde meteen een enorme pijn in haar borstkas. Ze dacht dat de pijn wel over zou gaan en bleef er  dagen mee rond lopen, totdat ze haast niets meer kon doen van de pijn. De huisarts constateerde het syndroom van Tietze, een vorm van reuma. Gelukkig bleek dat niet zo te zijn. Pas in november 2016 werd geconstateerd dat Gerda een gebroken borstbeen heeft, veroorzaakt door botontkalking. Helaas kan er weinig gedaan worden om een gebroken borstbeen sneller te laten herstellen. Gerda werd met pijnstillers en morfine naar huis gestuurd.

Na meer dan 6 maanden was de breuk nog steeds niet hersteld. De traumachirurg stelde voor om een bot-stimulator te gaan gebruiken, elke dag 20 minuten. Helaas heeft dat ook nauwelijks geholpen. Gelukkig gaat het wel een beetje vooruit: Gerda kan weer op haar kleinzoon passen en maakt weer lange wandelingen.

• Hoe gaat het nu met je?
  De botbreuk aan mijn sternum zit er nog steeds. Na een sc-scan zoeken ze een andere oplossing, misschien een operatie.
  Ik heb inmiddels ook mijn hand gebroken. Gelukkig is het gips er weer af, maar ik moet nog 3 weken oefenen met mijn hand. 
• Kan je op een dag doen wat leeftijdsgenoten ook kunnen?
  Ik ben nu helemaal beperkt door de breuk in mijn hand, wandelen doe ik nog steeds, is ook erg goed hoorde ik van de artsen.
• Wanneer werd de pijn weer dragelijk?
  Na maanden pas. Ik slik helaas nog steeds pijnstillers
• Je maakt weer lange wandelingen en bent zelf helemaal naar Baarn gereden met de auto! Moet je daar lang van bij komen? Ik moest er een paar dagen van bijkomen omdat alle bewegingen pijn doen, maar had het er graag voor over, leuke afleiding gehad.
• Wat is verder de invloed van osteoporose op je leven?
  In mijn bovenkaak durven ze geen implantaten te plaatsen i.v.m. osteoporose. Verder doe ik wat ik kan en mijn man helpt bij alles.
• Wat doe je nu extra om osteoporose te beperken? Krijg je medicijnen hiervoor?
  Ik slik Calci-chew en slik opnieuw risedronaat, dit mag je normaal maar 5 jaar slikken
• Wat doe je nu om extra om het borstbeen te laten herstellen?
  Ik heb een botstimulator gebruikt, 8 weken lang iedere dag 20 minuten. Resultaat was te weinig. Op 31 juli krijg ik een nieuwe scan van mijn borstbeen. Ik ben wel bang omdat mijn zus haar ruggenwervel had gebroken, zij had ook coeliakie en osteoporose. Bij haar hebben ze cement gezet tussen de wervels.
  Ik wil eerst een gesprek over hoe en wat verder. Een operatie ben ik nog niet voor.Gelukkig was mijn vitamine D lekker hoog bij controle van mijn MDL-arts.

---

Dank je wel Gerda, voor jouw antwoord op mijn vragen.
Ik hoop dat je snel weer op knapt.

 Gerda schreef zelf ook over haar osteoporose:

• 29 december 2016: coeliakie en osteoporose
• 6 februari 2017: coeliakie en osteoporose 2
• 24 april 2017: osteoporose en coeliakie

Deze zomervakantie gaan wij kamperen in Tsjechie. En net zoals voorgaande jaren, oriënteer ik me goed op de glutenvrije mogelijkheden in de buurt (Zie Glutenvrij Walcheren en Glutenvrij Brabant, Glutenvrij Terschelling en Glutenvrij Luxemburg). Lees hieronder hoe ik dat aanpakte en welke adresjes ik mee neem in mijn tas.
In eerste instantie leek er in Tsjechie weinig mogelijk. Maar bij nader onderzoek valt het heel erg mee. Er zijn zelfs een aantal volledig glutenvrije restaurants!

Deze foto is van de vorige keer dat ik in Tsjechie was: op interrail in 1995
Ik was toen nog niet glutenvrij

Hoe zoeken?

Wij gaan ‘op de bonnevooi’. Ik heb dus nog geen idee naar welke camping we gaan.
We gaan in ieder geval een dagje naar Praag. Gelukkig is daar genoeg over te vinden.

In eerste instantie ging ik zoeken op de diverse coeliakie-forums, op verhalen over Tsjechië op de site van de NCV en op Nederlandse blogs. Daar kwam uit dat er in Tsjechie weinig glutenvrij te vinden is. Niet erg, wij kunnen prima een aantal weken leven op van nature glutenvrije artikelen: yoghurt, fruit, een eitje, kaas, een salade of een restje avondeten zijn ook prima als ontbijt of lunch. En bijna overal ter wereld kan je wel rijstwafels vinden.
– Kijk hoe wij ​glutenvrij kamperen aanpakken, een vak apart  –

Maar toen ging ik verder zoeken. Via de Asoociation of European Coeliac Sociaties kwam ik op de site van de Tsjechische coeliakie-vereniging. En hieruit bleek dat Tsjechie de laatste jaren heel coeliakie-vriendelijk is geworden. En dat er zelfs een aantal volledig glutenvrije restaurants in Tsjechie zijn!

Tenslotte kon ik nog google-en op Glutenvrij Tsjechie (lepku česky) of naar Tsjechische, glutenvrije bloggers (bezlepkové blogeři). Maar ik had ondertussen al zo veel adresjes, dat dat niet meer nodig was.
Al deze adresjes markeer ik op een uitgeprint kaartje, inclusies openingstijden (Tip van Miss Glutenvrij).

Dieetpasje

Maar nog belangrijker dan adresjes waar je glutenvrij kan eten, zijn dieetpasjes.
Zo kan ik zelf lezen hoe de glutenbevattende ingredienten in het Tsjechisch heten (handig bij het boodschappen doen), maar ook als we naar een restaurant gaan kan ik het laten lezen.

Ik heb de ervaring dat de kok het erg fijn vind als hij het pasje (tijdelijk) mag houden. En dat we beiden soms vergeten om het terug te geven/vragen. Een paar extra pasjes is dus echt geen overbodige luxe!

Dieetpasjes en -vertalingen kan je vinden op:

• https://www.glutenvrij.nl/webwinkel/dieetpasjes

• https://www.glutenvrij.nl/webwinkel/dieetvertalingen
• http://www.celiactravel.com/cards/czech/

Glutenvrije adresjes in Praag

Bron foto

Al riso

Volledig glutenvrij restaurant.

Adres: Betlémské nám. 11/259, Praha 1
Openingstijden: 11 AM – 11 PM (Mon-Sun)

Svejk Restaurant U Karla

Traditionele keuken met een glutenvrij menu. Hierop staan veel Tsjechische gerechten die normaal vol gluten zitten, zoals dumplings, schnitzel en appel strudel.

Adres: Křemencova 7, Prague 1
Tramhalte No.14 “Myslíkova”

Bron en review: The happy coeliac
Ook wij aten er tijdens ons dagje Praag. Lees verder op: Bez Lupku: glutenvrije paradijsjes in Praag

Café Coffeepark

Glutenvrije snacks, desserts, quiche en soep. En daarnaast pannenkoeken, wafels en verschillende soorten toast.

vlak bij park Riegrovi Sandy
Adres: Chopinova 1556/6
Metro A, station Jiřího z Poděbrad, 5min lopen

Open van 8:00/9:00 tot 20:00 uur

Glutenvrije pasta bij Pasta Krusta

Adres: Vodickova 15, Prague 1

Rastaurant Uhelna

Een restaurant gecombineerd met een Club.
Zij zijn gespecialiseerd in glutenvrij.

Adres: Štefánikova, 18/25, 150 00, Praha 5
Metro B station Andel, richting Újezd (5 min lopen)

Mc Donalds

Bij deze vestigingen kan je een glutenvrije hamburger krijgen (kijk wel even voor de zekerheid of het vinkje bij Resturace nove generace aan staan)
Ik kan niet vinden of de frietjes ook glutenvrij zijn.

Babiccina spiz Glutenvrije bakker

Inge: “Die muffins daar <3 ”

Glutenvrije adresjes in de rest van het land

Glutenvrij restaurant Dobromysl in Olomouc

Adres: 1. máje 829/10,779 00 Olomouc

Glutenvrij restaurant Secrets in České Budějovice

Adres:  nám. Přemysla Ot. II 32, České Budějovice

Openingstijden:

• Maandag – 9:00-10:00
• Dinsdag – 9:00-10:00
• Woensdag – 9:00-11:00
• Donderdag – 9:00-11:00
• Vrijdag – 9:00-01:00
• Zaterdag – 9:00-01:00
• Zondag – Gesloten

Overige Secret of raw vestigingen

Raw en volledig glutenvrij

• Secret of raw Brno – patisserie en restaurant – Lidická 63c, Brno
• Secret of raw Jihlava – patisserie – Škrétova 2 (vchod z Husovy), Jihlava
• Secret of raw Ostrava – patisserie – Jantarová 13 (vedle OC Karolina), Ostrava
  ​

Glutenvrije pizza

Een mooie website waar duidelijk per streek wordt aangegeven bij welke restaurants je glutenvrije pizza’s kan bestellen!

Globus supermarkten

In de restaurants van de Globus supermarkten kan je een glutenvrije maaltijd krijgen

En meer!

En er zijn nog veel meer restaurantjes waar je goed glutenvrij kan eten. Je kan een lijst vinden op de site van de Tsjechische coeliakie vereniging: Osvedcene restaurace (goede restaurants).
Je kan zelfs een kaart van deze restaurants vinden!

Supermarkten

In de meeste supermarkt-ketens kan je glutenvrije voeding krijgen. Bijvoorbeeld Globus, Albert, Tesco, Bill en Kaufland.
De producten staan in de schappen bij de biologische- en dieetvoeding.

Daarnaast zijn glutenvrije artikelen (net als bij ons) bij natuurvoedingswinkels te krijgen.
En ook drogisterij DM heeft een assortiment glutenvrije voeding.
Tenslotte is er een gigantische lijst met internetwinkels. Zie deze lijst van de Tsjechische coeliakie vereniging.

Op 25 maart was ik bij een lezing over PreventCD. Mijn oudste dochter doet mee aan het PreventCD onderzoek. Bij dit grootschalige onderzoek werd een hypothese bekeken: Kan het geven van kleine hoeveelheden gluten aan zuigelingen het ontwikkelen van coeliakie voorkomen?
Helaas blijkt dat niet zo te zijn. Maar we zijn wel vele andere dingen te weten gekomen door dit onderzoek. Onder andere dat meisjes ook op zeer jonge leeftijd meer kans hebben op coeliakie dan jongens. Kijk voor meer bevindingen op mijn blog uitslagen PreventCD.

Aan dit onderzoek doen kinderen mee die een broer, zus of ouder met coeliakie hebben. Zij hebben dus ca. 10 keer meer kans om coeliakie te ontwikkelen dan een ander kind.
Omdat dit een unieke groep kinderen is, waarvan heel veel informatie al opgeslagen is, blijft PreventCD deze kinderen volgen. Nieuwe hypotheses kunnen getoetst worden aan al bestaande informatie of nieuw in te winnen informatie. Zo zijn er weer nieuwe resultaten bij een al ‘afgerond’ onderzoek.

Coeliakie wordt veroorzaakt door een combinatie van genen, afweersysteem en omgeving.
Je genen en je afweersysteem kan of wil je niet beinvloeden (de oplossing is erger dan de kwaal). Omgeving kan je wel beinvloeden. Maar wat in je omgeving heeft invloed op het ontwikkelen van coeliakie?
Dat probeert PreventCD uit te zoeken. 

PreventCD bestaat volgend jaar 10 jaar. Het onderzoek wordt uitgevoerd in 10 landen, met 17 partners (ziekenhuizen, labs, enz.) met families waar coeliakie al voor komt.
Niet alleen wordt er naar eigen studieresultaten gekeken, maar ook naar andere studies.
Zo is nu bekend dat de ontwikkeling van coeliakie NIET beinvloed wordt door:

• Het land waar het kind vandaan komt;
• Familie karakteristieken, dus of je vader of je moeder coeliakie heeft;
• De vaccinatie tegen het rotavirus.
  In Spanje worden alle kinderen gevaccioneerd tegen het rotavirus. In Spanje zijn niet sygnyficant meer kinderen met coeliakie dan in de andere landen.
• De hoeveelheid en manier van gluteninname.
  In alle landen hebben de kinderen van PreventCD even vaak coeliakie ontwikkeld. Ook in landen waar minder brood wordt gegeten. Of in landen waar meer pasta wordt gegeten.

De helft van de kinderen met coeliakie groeit normaal, heeft dus geen groeiachterstand.
Bij de kinderen die mee doen aan PreventCD had nagenoeg geen 1 een groeiachterstand. De coeliakie werd al ontdekt voordat ze echt ziek konden worden.

Tijdens de publicatie van eerdere resultaten werd al duidelijk dat meisjes vaker coeliakie krijgen dan jongens. We wisten al dat het blij vrouwen vaker voor komt, maar we wisten niet dat het verschil al op zo’n jonge leeftijd ontstaat. Waarom is dat zo? Komt dat door genen, door hormonen of door iets anders?

Tenslotte: Van de 944 kinderen die mee doen aan het onderzoek, had in december 2016 19,5% coeliakie:

• op de leeftijd van 3 jaar had   5,2% coeliakie
• op de leeftijd van 5 jaar had 10,8% coeliakie
• op de leeftijd van 7 jaar had 17,4% coeliakie
• op de leeftijd van 9 jaar heeft 19,5% coeliakie

Coeliakiemaand is actief op Facebook, Twitter en Instagram. Maar ook op Pinterest!
Hieronder vind je meer dan 1.000 redenen waarom je ons ook op Pinterest moet volgen.

Wat is Pinterest?

Pinterest is een beeldbank. Een digitaal prikbord.
Je kan verschillende prikborden maken voor verschillende onderwerpen.
Het voordeel is dat je zo heel makkelijk ideeen terug kan vinden. Anders dan bij de andere social media, verdwijnen ze niet ‘naar de achtergrond’.

Coeliakiemaand en Pinterest

Voor coeliakiemaand heb ik (tot nu toe) 23 borden aangemaakt met in totaal meer dan 1.000 pins.

Meer meer dan 1.000 redenen om Coeliakiemaand op Pinterest te volgen!

Ideeen om aandacht voor coeliakie te vragen, feitjes over coeliakie, ideeen voor kinderen met coeliakie, heeeeeel veel recepten van alle bloggers die mee doen en nog veel meer.

Pinterest is toegankelijk voor iedereen. Ook voor mensen die zelf geen account hebben.
Als je wel een account hebt, kan je coeliakiemaand volgen en de pins repinnen op je eigen borden. Zo kan je makkelijk dat recept voor je verjaardag terug vinden. Of die lekkere pepernoten met Sinterklaas. Of die leuke kleurplaten.
Kortom: Volg Coeliakiemaand op Pinterest!

En het regende brood is de “autobiografische” debuutroman van Stefan van Dierendonck.
Het boek gaat over jonge priester Clemens Driessen en zijn worsteling met de kerk en het katholieke geloof. De diagnose coeliakie speelt een grote rol in zijn worsteling met de kerk: Hij wordt ziek van de heilige hostie.

Worsteling

Clemens worstelt. Hij worstelt zich het boek door. Zijn worsteling met het geloof is voor mij soms onnavolgbaar. Gewoon omdat ik zelf niet geloof, te weinig van de bijbel weet en zelf nooit die worsteling heb door gemaakt. De worsteling wordt wat mij betreft dan ook niet duidelijk genoeg uitgelegd. Hoe kan dat ook, als je er zelf nog zo mee worstelt?

Zo denk ik dat ook zijn worsteling met zijn coeliakie en zijn nieuwe glutenvrij leven voor mensen zonder coeliakie soms onnavolgbaar is.

“Van zijn dromen wist hij bij het ontwaken een enkel beeld vast te houden (…). Als die keer dat hij zijn tanden had gezet in een grote Bossche bol. Spugend en kokhalzend was hij wakker geschrikken, trillend van angst.”

Te weinig wordt goed uitgelegd wat coeliakie eigenlijk is en wat het met je lichaam doet.
Maar net als bij de worsteling met het geloof, is dit misschien ook wel de charme van het boek. Iemand die zo worstelt, heeft soms veel of rare woorden nodig voordat hij zelf op een rijtje heeft waar het eigenlijk over gaat. Ik herken dat heel erg als ik mijn emails terug lees uit de tijd na de dood van mijn tweeling.

Coeliakie in “En het regende brood”

Coeliakie komt in het grootste deel van het boek niet voor. Gewoonweg omdat het dan nog niet ontdekt is. Pas in het laatste kwart krijgt Clemens de diagnose coeliakie (blz. 193) en vanaf dan speelt het een grote rol in het boek.

Met name de heilige hosti is een struikelblok:

De hostie staat symbool voor het hogere, voor de gave van God. Het principe voor de verlossing van de mensheid.

(Stefan van Dierendonck in het tv-programma Pauw en Witteman)

Clemens gebruikt de glutenvrije hosti uit Sint-Michielsgestel, maar blijft klachten houden. De hostie bevat glutenvrij tarwezetmeel, iets waar sommige mensen met coeliakie niet tegen kunnen.

Uiteindelijk wordt Clemens in Rome erg ziek van een niet glutenvrije hostie. Er knapt iets bij hem en na een dolemansrit op zijn motor verongelukt hij.

Lees hier tips voor de glutenvrije hostie

---

In dit artikel staan affiliate links. Als je via die link het boek koopt, krijg ik een klein percentage van de aankoopprijs.

Veel mensen eten glutenvrij, terwijl ze geen (diagnose) coeliakie hebben.
Waarom eten ze glutenvrij? Waarom volgen ze zo’n lastig dieet? Ik startte een serie portretten.
In de voorgaande portretten kwam de Hormoonfactor een aantal keer ter sprake. Vandaag stel ik mijn vragen aan Ralph Moorman zelf, schrijver van de Hormoonfactor.

Sinds wanneer eet jij glutenvrij?

Ik eet glutenvrij sinds 12 jaar. Daarnaast eet ik ook vrijwel geen lactose, caseïne en weinig ei.
 

Waarom ben je glutenvrij gaan eten?

Eigenlijk heb ik me altijd verdiept in voeding en gezondheid en ben ik op zoek naar de leefstijl waarbij ik me het beste voel. Dit bracht mij bij seminars over de hele wereld. In USA was glutenvrij eten zonder coeliakie al vrij populair. Zodoende ben ik er mee aan de slag gegaan. Ik deed al af en toe bloedtesten, en ik had meteen de coeliakietest aangevraagd. Dit bleek ik niet te hebben, maar toch ben ik dit gaan uitproberen door glutenvrije gezonde alternatieven te gaan eten (dus niet de vervangers van suiker en witmeel). Er is toen een wereld voor me open gegaan. Ik voelde me fitter, scherper van geest, had minder last van een opgeblazen gevoel en kwam eindelijk eens van die vervelende puisten op mijn rug af. Het was vooral de combinatie van glutenvrij en zuivelvrij die mij dit resultaat gaf.
 

Eet je volledig glutenvrij?

Ik krijg wel sporen binnen, maar verder ben ik best streng.
 

Heb je een coeliakie test gedaan, bloedtest of ook biopt?

De bloedtest is gedaan, maar daar kwam niks uit naar voren.
 

Wat is de reactie als je gluten binnen krijgt?

Ik krijg al snel de symptomen weer terug (loomheid, onrustige huid, en opgeblazen gevoel). Dit gebeurt niet als ik 1 koekje eet, maar wel na een brood of pastamaaltijd.
 

Ik denk dat glutenvrij eten slechts voor een kleine groep mensen nuttig of noodzakelijk is. Hoe denk jij hier over en waarom?

Ik heb duizenden mensen begeleid als gezondheidsadviseur en heb gezien dat deze groep veel groter is dan je zou verwachten. Van de combinatie gluten en zuivelvrij heb ik de meest uiteenlopende succesverhalen gezien in de praktijk, omdat het het immuunsysteem tot rust kan brengen bij mensen die dit niet optimaal verteren en verdragen. Je bent immers niet alleen wat je eet, maar ook wat je verteert, opneemt, verdraagt, en kunt uitscheiden en juist op de laatste vier zie je het vaak niet optimaal gaan bij het eten van tarwe- en glutenrijke producten. Wat mij betreft moet dit veel serieuzer genomen worden dan nu gedaan wordt. Gelukkig komt er steeds meer onderzoek op gang. We weten namelijk nog vrij weinig. De term glutensensitiviteit wordt steeds bekender en er is steeds meer onderzoek. Maar er zijn ook andere stoffen die mogelijk problemen kunnen geven, zoals fructanen (FODMAPS) of ati’s (stoffen die de graankorrel bevat om zich te verdedigen tegen belagers, vooral in de doorveredelde supersterke tarwesoorten). Daarnaast maakt het gebruikte bereidingsproces ook veel uit (langzame desemmethodes). De coeliakiegroep is zeer klein in vergelijking met de non coeliac responders.
 

Heb je verder nog aanvullingen?

Ik vind het mooi dat je een brug slaat tussen de coeliakiegroep en mensen die vanwege een andere reden glutenvrij eten. De vraag naar glutenvrij is gestegen en dat is goed voor beide groepen, omdat er meer aanbod komt. De communicatie moet echter wel duidelijk zijn, omdat bij coeliakie de eisen veel strenger zijn in bijvoorbeeld horecagelegenheden. Ik zie vaak een onnodige strijd op social media, terwijl samenwerking en respect naar elkaar veel gelukkiger maakt. Niemand hoeft het monopolie te claimen op glutenvrij eten.
 

Ir. Ralph Moorman”

---

Ook Ralph Moorman adviseert om eerst een coeliakietest bij de arts te doen voordat je glutenvrij gaat eten. Kijk voor meer informatie op De hormoonfactor – glutenvrij eten of op mijn blog Glutenvrij eten zonder diagnose?

Dank je wel Ralph, voor je antwoorden en voor het interessante chatgesprek dat we hadden.
Ik hoop ook dat er meer begrip komt tussen beide groepen en dat we elkaar daardoor meer steunen.

Chili con carne, wij eten het bijna elke week!
Onze kinderen vinden het lekker, het is snel klaar, het is goedkoop, het is gezond en er kunnen veel restjes in verwerkt worden.
En toch staat het recept nog niet op mijn site… Daar komt nu verandering in!

Voor 4 personen, of 2 dagen 2 personen
Bereidingstijd 20 minuten
Kosten ca. € 6,20

Wat heb je nodig?

• 500 gram gehakt half-om-half
• 1 tl gehaktkruiden of gewoon peper, zout, folie, koriander en komijn
• 1 tl paprikapoeder
• 1 tl chilipoeder
• 1 blikje tomatenpuree
• 600 gram groentes zoals prei, wortel, paprika, uit, champignons of iets anders dat je in huis hebt.
• 1 blik kidneybonen
• 1 blik chili-bonen
• eventueel een paar teentjes knoflook

Hoe maak je het?

1. Bak het gehakt met de kruiden rul.
2. Snij ondertussen de groentes.
3. Voeg de tomatensaus en de groentes toe. Laat dit ca. 10 minuten koken. Zo af en toe omscheppen.
4. Voeg de bonen toe en laat nog ca. 5 minuten warm worden.
5. Eet smakelijk! Lekker met geraspte kaas en creme fraiche.

De volgende dag

Heb je nog een restje over? Doe de chili in een ovenschaal, bestrooi h’m met naco-chips en geraspte kaas. Even 10 minuten in de oven. Eet smakelijk!

---

In dit recept staan een paar links naar producten. Dit zijn de producten die wij altijd gebruiken, daarom deze links. Ik krijg er geen vergoeding voor.

Voor de 70e verjaardag van mijn moeder, gingen we uit eten met de hele familie. Een fantastische locatie, veel hapjes op tafel en een duidelijke uitleg wat glutenvrij was en dat het echt goed glutenvrij was bereid.
En ondanks dat ik het bijna 100% vertrouwde, zat ik er niet ontspannen. Misselijk van de angst om ziek te worden. 
Ik schreef er een blog over met veel oplossingen. Sinds kort ga ik ook naar de psycholoog om van deze angst af te komen.

Heel toevallig heeft mijn psycholoog een broer met coeliakie. Voorafgaand aan ons gesprek vroeg hij aan zijn broer hoe hij daar mee om gaat.
Zijn broer neemt naar vrienden en familie altijd zelf een bakje eten mee. Dit doe ik niet. Ik ben bij vrienden en familie wel oplettend, maar niet bang.
Zijn broer gaat wel regelmatig uit eten. Hierbij vertrouwd hij (net als ik) op zijn onderbuikgevoel en gaat hij weg zodra hij iets niet vertrouwd. Daarnaast stelt hij maar 1 vraag.
Geen suggestieve vragen als “Kunnen jullie glutenvrij serveren?” of “Weten jullie dat je ook kruisbesmetting moet vermijden?“
Maar juist een open vraag: “Hoe gaan jullie om met een maaltijd die glutenvrij moet zijn?“

Heel logisch natuurlijk, maar ik had het me nog niet gerealiseerd….
Ik bracht het meteen in de praktijk. Bij een nieuw restaurant hier in de stad “Hoe gaan jullie om met het glutenvrije dieet?“
En bij een vrouw die vroeg naar ideeen voor een glutenvrije lunchtrommel: “Hoe bereid jij een glutenvrije maaltijd?“

Bij elke communicatietraining die ik volg komt het weer naar voren: Bij het antwoord op een open vraag krijg je zo veel meer informatie!
Een open vraag is een vraag waar je geen ja of nee kan antwoorden, waar je niet op een andere manier met een paar woorden van af komt.
Bij een open vraag krijg je veel meer informatie of het restaurant echt weet wat een glutenvrije maaltijd in houdt. En hoef je niet alleen op je onderbuikgevoel te vertrouwen, maar ook op de antwoorden die gegeven worden.

Wat leuk! Nog een kinderboek over coeliakie!

Helaas, over dit boek kan ik niet echt enthousiast worden. Ik wil een initiatief over coeliakie niet afvallen, maar toch… De tekeningen zijn leuk, maar de tekst is kinderachtig en niet correct.

Ik hou er niet van als mensen tegen hun kind zeggen ‘Heb je auw?‘ Het is in deze geen correct woord. Het moet zijn ‘Heb je pijn?‘
Het boekje ‘Mijn buikje lust geen gluten’ staat vol met dit soort verkinderlijkte woorden en zinnen. Het begint al met de titel. Daarnaast wordt er gesproken over glutenallergie ipv coeliakie. En zo gaat het maar door. Daarnaast worden de symptomen van coeliakie erg eenzijdig belicht. Het gaat alleen over buikpijn. 

Ik breng het boek snel weer terug naar de bibliotheek. Maar mocht jij geen kriebels krijgen van dit soort taalgebruik: Koop het! Het is een boekje voor kinderen van ca. 3 t/m 5. Volgens de bieb is het voor ca. 4 t/m 7, maar dat vind ik een te oude leeftijdsrange. 

Mijn buikje lust geen gluten, van Joanne Moerman.

---

Dit artikel bevat affiliate links. Als je via die link het boekje koopt, krijg ik een kleine percentage van het aankoopbedrag. Hierdoor kan ik meer tijd stoppen in deze website. En dat is voor jullie ook weer leuk! 😉