Het stereotype beeld van een coeliakiepatient is een (te) dunne vrouw/man, die na de diagnose op een normaal gewicht komt.
Bij mij klopte dat. Maar dat dit stereotype niet altijd hoeft te kloppen, bewijzen de verhalen van Gerry en Chantal.
Gerry kampt met overgewicht, ook nu na de diagnose heeft hij moeite met het verliezen van de kilo’s.
Chantal kampt met ondergewicht, ook nu na de diagnose heeft ze moeite met het aankomen van de kilo’s.
En voor de volledigheid schrijf ik vandaag mijn eigen verhaal.

Hoe oud ben je?

Ik ben 40 jaar oud.

Wanneer is bij jou de diagnose coeliakie gesteld?

10 jaar geleden, ik was nog net geen 30.

Hoe zwaar was je voor de diagnose?

Voordat ik ziek werd, woog ik zo’n 56 kilo. Toen ik ziek werd, vlogen de kilo’s er af, tot ik op het dieptepunt nog maar 44 kilo woog…
Toen ik glutenvrije ging eten, ging mijn gewicht in rap tempo om hoog. Ik moest zelfs oppassen dat ik nog wel in mijn trouwjurk paste (maat 34), slechts 7 weken na de start van het dieet. En toen ik boven de 60 kilo kwam, moest op stoppen met aankomen, wat ook nog geen makkelijke opgave was. 

De eerste foto is voordat ik ziek werd (56 kg)
De tweede foto is 1,5 week na de start van het dieet (44 kg).
De derde foto is op onze trouwdag, 7 weken na de start van het dieet (52 kg)

Hoe zwaar ben je nu?

Toen ik ‘gezond’ verklaard was, ben ik weer een paar keer zwanger geweest. Tussendoor en er na lette ik niet echt op mijn gewicht, vond (en vind!) het belangrijker dat ik me gezond voelde en lekker in mijn vel zat.
Maar toen ik merkte dat mijn broeken strakker begonnen te zitten, de naald van de weegschaal toch een beetje te veel richting de 70 bewoog en ik ook nog onderstaande foto van de coeliakiemaand zag, vond ik het tijd worden om wat meer op te letten. (Ik zit links voor). Vlak na de coeliakiemaand woog ik 68 kilo. Nu, na 4 maanden opletten is er weer 3 kilo af.

Als we uit gaan van een BMI van 22 (gemiddeld gezond), hoe zwaar zou je moeten zijn?

Ik ben 1,65 meter. Mijn ideale gewicht zou dus 60 kg moeten zijn.
Ikzelf ben heel blij met 65 kilo. Voor mij hoeft het niet lager (maar zeker ook niet hoger).

Wat doe je er aan om af te vallen?

Niet meer elke dag een ijsje. 2, hooguit 3 keer per dag een tussendoortje. Gezondere tussendoortjes. En minder suiker. Minder vaak opscheppen.

Maar vooral: meer bewegen! Ik ga 2 keer per week op de fiets naar mijn werk (22 kilometer enkele reis), roei minimaal 1 keer per week, maak op werkdagen meestal een pauzerondje door het bos en doe binnen de stad (bijna) alles met de fiets.

Loop je ook bij een diëtiste, heeft deze (voldoende) verstand van coeliakie?

Ik heb binnenkort een afspraak bij Food in Motion, gespecialiseerd in coeliakie. Na de diagnose ben ik een paar keer bij een diëtiste van het ziekenhuis geweest, maar zij kon mij weinig vertellen.
Daarnaast ben ik begonnen in het boek Eet als een expert, van I am a Foodie.

Heb je tips voor andere mensen die willen aankomen/afvallen?

Let goed op je eten, eet genoeg en stop niet zomaar alles in je mond. Kom terug op een ‘normaal’ voedingspatroon. En: ga naar een diëtiste die gespecialiseerd is in coeliakie!

---

Meer persoonlijke verhalen lezen? Kijk bij mijn andere interviews.

Aanvullend op deze interviews, schreef ik in 2020 een drieluik over coeliakie en gewicht:

• Hoe zit het met coeliakiepatiënten en hun gewicht?
• Wat is een gezond gewicht en een een gezonde energie-inname?
• Afvallen/aankomen bij het glutenvrije dieet

 Het stereotype beeld van een coeliakiepatient is een (te) dun persoon, die na de diagnose op een normaal gewicht komt. Bij mij klopte dat min of meer. Maar dat dit stereotype niet altijd hoeft te kloppen, bewijzen de verhalen van Gerry en Chantal. In mijn vorige blog kan je het verhaal van Gerry lezen (De Glutenvrije man). Hij kampt met overgewicht, ook nu na de diagnose kost het hem moeite om kilo’s te verliezen. Vandaag lees je het verhaal van Chantal. Zij kampt met ondergewicht, ook nu na de diagnose had ze moeite met het aankomen van de kilo’s. En om deze mini-serie compleet te maken, beantwoord ik in mijn volgende blog zelf ook de vragen. Chantal: “Ik moet wel zeggen; na mijn diagnose ben ik wel op een gezond gewicht gekomen. Heeft even geduurd, aangezien het niet zo rap gaat bij mij. Dus in die zin pas ik wel bij het stereotype?” (Lees ook mijn Interview met Chantal van 2 jaar geleden)

Hoe oud ben je?

30 jaar​

Wanneer is bij jou de diagnose coeliakie gesteld?

5 jaar geleden inmiddels.

Hoe zwaar was je voor de diagnose?

De weegschaal in het ziekenhuis gaf 49 kilo aan (Om er even bij te vermelden. Ik ben 173 lang).

Hoe zwaar ben je nu?

Ik heb geen weegschaal thuis, maar toen ik laatst op het werk op een soort weegschaal stond, stond er 58 kilo. Ik gok dus dat ik nu tussen de 55 en 58 kilo zit.

Als we uit gaan van een BMI van 22 (= gemiddeld gezond BMI), hoe zwaar zou je moeten zijn?

66 kilo. Nu heb ik een BMI van 18,5. Wat een gezond gewicht is (Voorheen was het altijd een stuk er onder en stond er bij dat ik moest aankomen).

Wat is je streefgewicht?

Ik heb altijd geroepen dat ik 60 kilo wil wegen. Maar daar ben ik vanaf gestapt aangezien ik niet zo snel aan kom. Ik ben tevreden met het gewicht wat ik nu heb.

Wat doe je er aan om aan te komen?

Gezond en genoeg eten. Ik moet opletten als ik flink ziek ben geweest, dan vliegen de kilo’s er weer af en moet ik daarna weer goed eten om het erbij te krijgen. Echt extreme dingen om aan te komen heb ik nooit gedaan. Ik heb geduldig afgewacht en zag mijn lichaam met de tijd veranderen. Een duidelijk bewijs dat mijn lichaam herstelde en eindelijk genoeg voedingsstoffen opnam.

Loop je ook bij een diëtiste, heeft deze (voldoende) verstand van coeliakie?

Nee, ik ben vlak na mijn diagnose 1 keer bij de diëtiste geweest. Maar zowel zij als ik hadden al snel door dat ik er in die korte tijd al meer vanaf wist, dan zij dat wist. De informatie die ik nodig had, heb ik via internet en tijdschriften gevonden.

Wat is je lievelingsrecept?

Ik heb niet echt een favoriet gerecht. Ik vind het in de koudere maanden heerlijk om chili con carne te eten en lasagne gaat er ook altijd goed in. Maar een echt favoriet gerecht heb ik niet. Wel kan ik genieten van een tartaartje met mee gebakken champignons, krieltjes uit de airfryer en salade. Heerlijk! Zeker in de zomer. Maar echt een top recept? Nee. Mijn eten moet vooral relatief snel klaar zijn, niet te moeilijk zijn om te maken en voedzaam zijn. En uiteraard lekker.

Heb je tips voor andere mensen die willen aankomen?

Gun je lichaam de tijd en probeer het niet te overhaasten. Je lichaam heeft tijd nodig om te herstellen. Ga jezelf niet helemaal vol proppen met taart, koekjes en vette snacks puur om aan te komen, maar probeer juist gezond en afwisselend te eten. Het is een enorm cliche, maar het heeft bij mij wel gewerkt. Al hielp het ook dat ik eindelijk geen buikpijn meer kreeg van alles wat ik at. Hierdoor kon ik eindelijk gewoon wat meer eten en begon ik eten ook wat leuker te vinden.

Heb je nog aanvullingen?

Geniet van je lichaam die langzaam veranderd. Doe een vreugdedansje voor elke kilo die eindelijk blijft plakken. Voel je niet rot als je opeens een grotere broekmaat moet kopen, maar wees blij. Het betekend dat je lichaam eindelijk gezond aan het worden is en de kilo’s eindelijk blijven plakken. Maar voel je ook niet rot als het niet snel genoeg gaat voor je gevoel. Het komt echt wel goed. En probeer ondertussen je lichaam en je gewicht te accepteren. Het belangrijkste is dat je lichaam gezond is, ook al voelt het niet zo doordat je Coeliakie hebt. Ik voel me met de diagnose (en de stempel chronische ziekte) gezonder en blijer, dan voor mijn diagnose. En dat is mij veel meer waard dan een kilo of twee te weinig.

---

Dank je wel Chantal, voor je persoonlijke antwoorden. Fijn dat je zo goed in je vel zit. Ik hoop dat je met je verhaal anderen inspireert. Meer persoonlijke verhalen lezen? Kijk bij mijn andere interviews. Aanvullend op deze interviews, schreef ik in 2020 een drieluik over coeliakie en gewicht:

• Hoe zit het met coeliakiepatiënten en hun gewicht?
• Wat is een gezond gewicht en een een gezonde energie-inname?
• Afvallen/aankomen bij het glutenvrije dieet

Het stereotype beeld van een coeliakiepatient is een (te) dun persoon, die na de diagnose op een normaal gewicht komt. Bij mij klopte dat min of meer. Maar dat dit stereotype niet altijd hoeft te kloppen, bewijzen de verhalen van Gerry en Chantal.

Vandaag begin ik met het verhaal van Gerry (De Glutenvrije man). Hij kampt met overgewicht, ook nu na de diagnose kost het hem moeite om kilo’s te verliezen.
Vrijdag kan je het verhaal van Chantal lezen. Zij kampt met ondergewicht, ook nu na de diagnose heeft ze moeite met het aankomen van de kilo’s.
En om deze mini-serie compleet te maken, beantwoord ik ook zelf de vragen.

Maar eerst zoals gezegd: Het verhaal van Gerry.

Gerry is (bijna) de enige mannelijke glutenvrije blogger van Nederland. Hij zit in het bestuur van de Coeliakiemaand. Hij is een waardevolle aanvulling op de glutenvrije wereld: duidelijk en recht door zee. En daarnaast is hij gewoon een aardige vent. Fijn dat ik hem deze persoonlijke vragen mocht stellen.

Hoe oud ben je?
Ik ben op dit moment 51 jaar

Wanneer is bij jou de diagnose coeliakie gesteld?
De diagnose is gesteld op 14 juli 2014

Hoe zwaar was je voor de diagnose?
Ik was voor de diagnose iets boven de 100 kilo.

Al vrij snel na het starten van zijn blog schreef Gerry over zijn afval-problemen. Hij hoopte bij hij na de diagnose snel af zou vallen.

De eerste weken nadat ik glutenvrij was viel ik dan ook plotseling af en even dacht ik dat de oorzaak van mijn overgewicht met het vaststellen van de coeliakie ook duidelijk was. Maar in de weken daarna keerde het om en werd ik ineens alleen maar weer zwaarder. Vrijwel elke dag kwam er 1 á 2 ons bij.

Gerry op 19 oktober 2014 in zijn blog: Griep en afvalproblemen

Hoe zwaar ben je nu?
Ik ben nu 105 kilo maar ben afgelopen jaar ook 93 kilo geweest.

Als we uit gaan van een BMI van 22 (= gemiddeld gezond BMI), hoe zwaar zou je moeten zijn?
Ik zou 67 kilo moeten wegen in de ideale BMI wereld, maar daar moet wel bij gezegd worden dat de BMI niet heel interessant/zuiver is. Ik heb bijvoorbeeld een hele hoge spiermassa waardoor mijn BMI standaard te hoog is.

Wat is je streefgewicht?
Ergens tussen de 75 en 80 kilo.

Wat doe je er aan om af te vallen?
Ik loop 2 tot 3 keer in de week hard en doe mee aan diverse sportieve evenementen, hardloop en obstacle run. Daarnaast heb ik begeleiding van een voedingsadviseuse.

Met 33:16 kwamen we over de finish. Mijn dochter lachend, ik volledig kapot. Maar wat was ik trots. Wat een enorme overwinning was dit.

Gerry op 23 maart 2015 in zijn blog Gelukt, ik kan het nog

Loop je ook bij een diëtiste, heeft deze (voldoende) verstand van coeliakie?
Ja, ik denk dat ze voldoende kennis heeft, maar ik ga vooral heen voor het doormeten. Ik ben namelijk niet alleen geïnteresseerd in het gewicht maar vooral ook in de verhouding droge massa, vet percentage, spiermassa en vooral ook de voedingsstatus. Voor de diagnose was ik en veel te zwaar en ook nog eens zwaar ondervoed. Dat laatste is nu gelukkig onder controle.

Er was een kans dat ik wellicht ondervoed was en mijn lichaam nog steeds bezig was te wennen aan de plotselinge voedingsstoffen die het weer binnenkreeg sinds ik glutenvrij was gaan eten. Ik met mijn omvang ondervoed? Dat klonk wel bizar.

Gerry op 15 januari 2015 in zijn blog: Afvallen met coeliakie

– Kijk voor meer informatie over deze metingen op Gerry’s blog Afvallen met coeliakie –

Heb je tips voor andere mensen die willen afvallen?
Geef nooit op!

Ik hoop van harte dat ook anderen die jarenlang niets gedaan hebben omdat ze zich daar niet toe in staat achten door hun gluten-klachten, de inspiratie vinden om weer wat te gaan doen. Het kan, dus doe het!

Gerry in zijn blogHet is bijna zover, 5 kilometer hard lopen

Heb je nog aanvullingen?
Vervelende is dat mijn gewicht enorm schommelt. Ik eet echt weinig ten opzichte van anderen en doe verder mijn best met sporten en dergelijke. Maar zodra ik even niet kan sporten dan vliegt het er onmiddellijk weer aan. Ik heb nu van de voedingsadviseuse de opdracht juist meer te gaan eten om mijn stofwisseling op gang te houden.

---

Dank je wel voor je openhartige antwoorden Gerry. Ik wens je veel succes hoop dat je snel weer een stabiel, goed gewicht hebt. En of dat nu het streefgewicht is of niet, het gaat er om dat je goed in je vel zit.

Meer persoonlijke verhalen lezen? Kijk bij mijn andere interviews.

Aanvullend op deze interviews, schreef ik in 2020 een drieluik over coeliakie en gewicht:

• Hoe zit het met coeliakiepatiënten en hun gewicht?
• Wat is een gezond gewicht en een een gezonde energie-inname?
• Afvallen/aankomen bij het glutenvrije dieet

Mijn favoriete toetje…
Ik moest er even over nadenken. Meestal eet ik niets na het avondeten, soms een bakje yoghurt, een stuk fruit of een ijsje. Maar mijn favoriet? In eerste instantie moest ik denk aan tiramisu, mmm! Dit recept staat al op mijn website. Daarom kies ik vandaag voor iets heel anders: een glas zelfgemaakte port-wijn met een stukje goede oude kaas.
Zoals je hierboven kan zien is de zelfgemaakte wijn helaas op. Daarom is het hoog tijd om nieuwe te maken!

Lees verder →

Wendeline was op vakantie naar Parijs en plaatste foto’s op Facebook waar het water mij van in de mond liep. Daarom vroeg ik haar om een gastblog te schrijven voor mijn blog. En wat een leuke blog is het geworden! Ik zat hardop te lachen achter mijn computer.

Lees verder over de sociale handicap van coeliakie en een menopauze vrouw met wulpse rondingen die in Parijs voluit behouden bleven.

De diagnose coeliakie

In 2013 kreeg zoonlief als eerste in de familie de diagnose coeliakie. Daarna volgde dochter en ikzelf. Meteen werd deze moeder lid van diverse Facebookgroepen en begon het internet te lezen. Want ik wil altijd het naadje van de kous weten, en nu helemaal!

Mijn eerste conclusie was dat er best mee te leven viel, ik werkte al jaren in de horeca en had mijn eigen cateringbedrijf, dus thuis gingen we ons best redden. Eten als behandeling en je ziekte verdwijnt als sneeuw voor de zon, was alles maar zo simpel!

Dat het moeten volgen van een glutenvrij dieet venijnige kantjes kent, daar kwam ik later achter.

Sociale handicap

Ik vind het nu vooral een sociale handicap. Gelukkig storen mijn kinderen zich daar niet aan en gaan tamelijk onverschrokken door het leven. Ze zitten wel eens zuchtend op de achterbank als ik neurotisch mijn mobieltje doorblader op zoek naar dat ene restaurant dat volgens Glutenfreeroads toch echt hier in dit steegje moet zitten, maar ja, slecht vakantienetwerk dus ik moet de locatie proberen op te diepen uit mijn menopauzale geheugen…Maar verder gaan ze gewoon op stap, net als hun glutenvolle vrienden.

Coeliakie op vakantie

Vakantie. Dat ik niet de enige ben die daar mee worstelt lees ik dagelijks op Facebook. Er zijn glutenvrije paradijzen zoals Turijn en Madrid. In Londen koop je op elke hoek een glutenvrije snack en in New York bestaan zelfs glutenvrije bagels!

Maar de stad van mode, joie de vivre, smaakvol geklede ragfijne dames, musea vol klassieke en moderne kunst, croissants en pain au chocolat, Parijs dus, daarover waren de verhalen niet best.

Maar omdat Frankrijk toch een prachtig land is en vlakbij bovendien, en een menopauze vrouw de verzengende hitte van mediterrane oorden niet meer verdraagt, trokken we de stoute schoenen aan en tuften naar Bretagne. We stopten ons vol met ‘galettes’ en ‘moule frites’, dronken elke dag een liter cider, bekeken velden vol boekweit en menhirs en toen we genoeg hadden van de slagregens trokken we naar Parijs. Ik vond een website www.glutenfreeinparis.com en begon er zowaar fiducie in te krijgen dat ik niet als graatmager model zou terugkeren in Holland maar dat mijn wulpse rondingen behouden zouden blijven.

Glutenvrij in Parijs

En dat heb ik geweten! We boekten een appartement voor 5 nachten bij glutenvrij bakkerij/restaurant No Glu om de hoek, waar we twee keer prima hebben gegeten zonder zorgen. Maar we hadden buiten de waard gerekend, want om een andere hoek vonden we La Creme de Paris, waar ze glutenvrije WAFELS verkochten in alle soorten en maten, met goddelijke caramel au beurre salé èn slagroom èn vanille-ijs. De galettes sloeg ik over want die had ik in Bretagne al meer dan genoeg gegeten!

Je gaat er natuurlijk niet voor naar Parijs, maar als je langs een glutenvrije Napolitaanse pizza in de wijk Marais loopt dan zeg je natuurlijk geen “nee” dus bij Big Love caffee aten we briljante pizza! De deur-ober begroet je zelfs met een welgemeend buena sera en dat hij lang en knap is wordt totaal onbelangrijk als je de pizza eenmaal hebt geproefd. Dan wil je alleen nog maar de kok zoenen!

En zo kan ik nog wel even doorgaan: de teleurstelling dat Helmut new cake gesloten was wegens vakantie spoelde weg met de regen toen we bij Chambelland aankwamen, een ambachtelijke glutenvrije banketbakker met een eigen molen. Van dit zelfgemalen meel bakken ze mooie broden en delicate taartjes.

Gezond en budgetair verantwoord aten we in Le Myrha, tussen Montmartre en Gare du Nord, een alternatief tentje tussen Afrikaanse belwinkels en Algerijnse bakkers, dus multiculturele couleur locale gegarandeerd.

Een topbroodje met oranje kaas en pastrami aten we bij volledig glutenvrij Bears and Raccoons.

Om al die calorieën te verbranden fietsten we op onze Vélib fietsjes over de Champs-Elysees en zwaaiden naar de Arc de Triomf. Kochten voor €2,99 een echte Parijse jurk in de H&M aldaar en plasten voor €2,50 op een Japans toilet. Doken èèn van de vele biowinkels in en deden inkopen voor een picknick langs de Seine. Vergaapte ons aan toeristen die rijen-dik voor de Mona Lisa selfies maakten. Aten een ijsje bij Grom. En aten nòg een wafel bij ‘La Crème de Paris’…

Kortom:

• Parijs is TOP! Ook glutenvrij!
• Neem een grote zak geld mee.
• Huur een fiets.
• Ga niet in de zomervakantie, veel te veel toeristen en nog meer rijen!
• Een glutenvrije croissant moet ik zelf bakken want die heb ik niet gezien.

---

Dank je wel Wendeline, voor je tips in Parijs, maar vooral voor je leuke column hierover!

-Update 20 april 2022, zie onder aan deze blog-

Afgelopen vrijdag vertelde ik over onze vakantie in Tsjechie.
Maar over ons dagje Praag vertelde ik niet. Daar vertel ik vandaag over.

Zoals je kon lezen in mijn blog Glutenvrij in Tsjechie, die ik schreef voordat we op vakantie gingen, zijn er goede glutenvrije mogelijkheden in Praag.
Wij probeerden er 1 uit. En de dag voordat we gingen kreeg ik een extra tip. Voor Mirthe het hoogtepunt van de vakantie.

Op woensdag 2 augustus gingen we een dagje naar Praag. Omdat we maar 1 dagje gingen, had ik een route uitgestippeld, die leuk zou zijn voor de kinderen.
Deze route had ik o.a. gebaseerd op een tip die ik heel toevallig de dag van te voren op Facebook zag:

Onze dag in Praag

We reden met de auto naar de laatste halte van de gele metrolijn, Černý Most, waar een aantal grote parkeerterreinen zijn.
Met de metro gingen we naar de Praagse Burgt Pražský hrad. Mooi complex, maar de meisjes vonden het wat te druk en te warm en helaas moest je voor het beroemde ‘Gouden straatje’ betalen. Dit hebben we niet gedaan.
We liepen door naar het Petřínské park, waar we een treintje ons naar boven bracht. Boven staat een kleine eiffeltoren. Die kan je beklimmen, maar dat deden wij niet: Wij gingen naar het spiegelpaleis.

Eerst een spiegellabirint en vervolgens een paar lachspiegels. Klein, maar erg leuk!
Na het spiegelpaleis liepen we door het park naar beneden waar we vlak bij White and Crispy uit kwamen.

White and Crispy, glutenvrije pizza en bakker

– Helaas gesloten –

“Is hier alles glutenvrij?” vroeg ik vol ongeloof toen we binnen kwamen. Zo iets had ik niet verwacht in Tsjechie.
Ja, alles was glutenvrij. Het is geen grote winkel, maar wat ze hebben is heerlijk! Brood, pizza en gebakjes. Daarnaast kan je er glutenvrije pasta kopen en lactosevrije mozarella.

De meisjes en ik namen ieder een gebakje en Erik koos een pizza.
In de winkel staan 2 tafeltjes waar we het lekkers konden op eten. Fijn om gewoon van elkaar te kunnen proeven!
Mirthe koos voor de venečky (donut) en wilde meteen daarna nog 1. Ach, waarom niet?

Ook de pizza was heerlijk! Erik (die normaal niet glutenvrij eet) at h’m met smaak op.
Hij koos de pizza met prosciutto, maar had ook 1 van de 23 andere pizza’s kunnen kiezen.

Ik nam een paar broodjes mee voor de volgende dag. Deze waren (net als het normale brood in Tsjechie), goed te eten, maar niet erg bijzonder.

Vervolg trip door Praag

Volledig vol en voldaan stapten we op de tram richting de Karelsbrug (Karlův most).
In Praag is een dagkaart voor de metro ook in al andere openbaar vervoer geldig, inclusief het treintje de berg op. En dat voor maar 110 kronen pp (€ 4,20).

Onderweg speelden we in een park en op de brug genoten we van de kunstenaars en muziekanten die daar stonden.
Aan de overkant keken we naar Astronomisch uurwerk en de poppetjes die daar op het hele uur langs komen.
En toen was het al weer tijd om naar het restaurant te gaan.

U Karla, glutenvrije Tsjechische gerechten

Zoals je in mijn blog Glutenvrij in Tsjechie al kon lezen, zijn er 2 super restaurants in Praag:
Al riso is een volledig glutenvrij Italiaans restaurant en U Karla is een Tsjechisch restaurant.
Deze laatste is niet volledig glutenvrij, maar ze hebben wel een volledig glutenvrij menu met typisch Tsjechische gerechten. Wij kozen voor de Tsjechische.

We waren allemaal moe, warm en zaten nog vol van de (verlate) lunch bij White and Crispy. Maar wat was het weer fijn om onbezorg te kunnen eten.
Een groot deel van de gasten kwam speciaal voor de glutenvrije gerechten. En voor zover ik kon zien, waren de overige gasten gewoon buurtbewoners.

Erik en Eva namen ook weer iets van de glutenvrije kaart, zodat we weer lekker van elkaar konden proeven.
Erik nam de geroosterde eend, en kreeg een plank vol pannetjes met rode kool, zuurkool, dumplings en brood:

Ik nam nam de goulash, ook weer met dumplings:

En de meisjes deelden kipnugets en kipschnitzel:

Zie je dat in Mirthe’s gerecht een vlaggetje zit met ‘Gluten’ er op?
Wees gerust, op de andere kant staat ‘Free’.
In alle gerechten stond zo’n vlaggetje.

We hebben heerlijk gegeten (al mocht de goulash voor mij wel wat gekruider, ik ben de Hongaarse gewend).
Moe, vol en voldaan gingen we weer naar de metro op weg terug naar de tent.

---

Update 20 april 2022: Anne was vorige week in Praag. Zij had veel aanvullende tips.

• Pizzeria Kmotra Kavárna: glutenvrije pizza, risotto, vlees gerechten. Handigste is wel om van tevoren te bellen of ze voldoende glutenvrije pizzabodems op voorraad hebben. Einde van het weekend kan het op zijn.
• Al Riso (volledig glutenvrij restaurant): top! Veel keuze, fijne bediening en een zorgeloze avond!
• U Agamy (volledig glutenvrij restaurant): restaurant zelf is niet zo super gezellig en het eten was niet bij iedereen even lekker. Wel een zorgeloze avond gehad.
• McDonald’s: frietjes zijn glutenvrij, sommige filialen hebben ook glutenvrije hamburgers.

Hier nog wat andere opties, waar ik niet ben geweest maar wel naar voren kwamen via de Find Me Glutenfree app en Google Maps:

• Babiččina spíž – bezlepková pekárna/ Gluten-free bakery: beetje uit het centrum gelegen.
• Marks&Spencer (lunch of go, broodjes/wraps)
• Pasta Vodickova (Italiaan, checken!)
• Hardrock Café (glutenvrij menu)
• Vegan’s Prague
• Good Food Coffee & Bakery

Ik ben gek op Moussaka, maar het kost zo veel tijd om te maken…
Met het andere recept dat op mijn site staat, ben je al snel zo’n 6 uur bezig.
Geinspireerd op de inhoud van mijn koelkast (alleen nog maar courgettes en aubergines en een restje aardappels) en op een gerecht dat mijn moeder een paar dagen eerder maakte, maakte ik vrijdag een snelle moussaka.

Ingrediënten (voor ca. 5 personen)

3 aubergines en/of courgettes
0,25 kg gehakt
1 ui
restje gekookte aardappelen (deze kan je ook weglaten als je het niet hebt)
olijfolie
1 tl kaneel
0,5 tl kruidnagel
0,5 tl nootmuskaat
1 tl peper
1 blaadje laurier
1 bouillonblokje
1 blikje tomatenpuree

Voor de bechamelsaus:
1 eieren
3 el meel
0,5 lt melk
40 gr boter
100 g geraspte kaas

Bereidingswijze

Bereidingstijd: 30 minuten
Oventijd: 30 minuten

1. Verwarm de over voor op 250 graden.
2. De aubergines en courgettes in stukjes snijden. Deze helemaal inzouten en in de koelkast zetten. Officieel moet dit zo’n 2 uur staan, maar omdat dit een snelle variant is, blijft hij staan totdat je het weer nodig hebt. 
   Het zout trekt het bittere vocht uit de groenten, bovendien worden ze daarna sneller bruin en nemen minder vocht op.
3. Uien schillen en zo fijn mogelijk snijden. In de olijfolie aanbakken en daarna het gehakt erbij doen, samen met het bouillonblokje, peper, kaneel, kruidnagel, nootmuskaat en laurier.
4. De aubergines/courgettes goed afspoelen en afdrogen (dat gaat heel makkelijk in een sla-centrifuge). Doe deze bij het gehakt-mengsel.
5. Snij de aardappels in blokjes en voeg ook deze toe aan het gehakt-mengsel.
6. Vervolgens de tomatenpuree erbij en rustig laten garen.
7. Bechamelsaus:
   Smelt ondertussen in een grote pan de boter en voeg er het meel aan toe tot er een papje ontstaat. Voeg in kleine beetjes, onder voortdurend roeren de melk toe en eventueel wat peper. Roer net zo lang tot er een homogene massa is ontstaan zonder klonten (dit gaat heel goed met de mixer, met de pan op het vuur). Zet het vuur uit en roer er vervolgens de geraspte kaas doorheen. Daarna het ei.
8. Vet een ovenschaal in met olijfolie en doe het gehakt-mengsel hier in.
9. Giet de bechamelsaus over de moussaka, bedek alles goed.
10. Zet de moussaka in de oven en laat hem 30 minuten staan. Als de bechamelsaus te donker wordt, leg er dan een laag aluminiumfolie overheen, met de glimmende kant naar onder.
11. Eet smakelijk!

Mensen noemen kanker vaak als het grootste risico van (onbehandelde) coeliakie. Echter, de specifieke kankersoorten waarop iemand met coeliakie een verhoogde kans heeft, komt maar heel zelden voor (totaal 20 tot 30 patiënten per jaar). Osteoporose is het grootste risico van (onbehandelde) coeliakie.

Ik bagatelliseerde osteoporose (botontkalking) vaak: “Ach, dan heb je wat meer kans om een arm te breken.” Totdat ik in mijn directie omgeving zag wat het met je doet als je ‘zomaar’ een been breekt en daarna bang blijft om iets te breken. Niet meer durven schaatsen, (te) voorzichtig lopen, bang zijn voor een breuk bij elke sprong.
Ongeveer gelijk  hoorde ik van Gerda, die grotendeels uitgeschakeld was vanwege een gebroken borstbeen vanweg osteoporose. Lees verder voor haar verhaal.

Coeliakie en osteoporose

“Als je coeliakie hebt, heb je meer kans op osteoporose (botontkalking). Bij kinderen kan de botdichtheid normaliseren met het een glutenvrij dieet; bij volwassenen brengt zo’n behandeling wel verbetering maar zelden volledig herstel. Bij coeliakie gediagnosticeerd op volwassen leeftijd dient een DEXA-scan gedaan te worden.  De algemene aanbeveling is coeliakiepatienten vanaf zij/haar 50e jaar middels DEXA te screenen op osteoporose. Dit moet om de vijf à tien jaar herhaalt worden.”

(Bron: Nederlandse Coeliakie Vereniging)

Osteoporose en de voorloper hiervan (osteopenie) kan je beperken door voldoende te bewegen. En dan liefs sporten waarbij je botten een ‘opdonder’ krijgen, zodat ze leren om sterk te zijn. Wandelen is een ideale sport om osteoporose te voorkomen. Daarnaast moet je voldoende calcium en vitamine D binnen krijgen. Lees meer in mijn blog Bezoek Orthopeed.

Gerda’s osteoporose

Ik ken Gerda al heel lang. Via het coeliakieforum en de email. Bij een high tea van de Gebaksjuwelier ontmoette we elkaar voor het eerst in het echt. En sindsdien komen we elkaar een paar keer per jaar tegen.
In 2015 interviewde ik haar, o.a. over de glutenvrije beschuiten en hamburgers die mede dank zij haar op de markt zijn. Nu interview ik haar over de botbreuk en de osteoperose.

• Hoe oud ben je?
  Ik ben 59 jaar.
• Wanneer werd coeliakie gediagnostiseerd?
  Dat was 13 jaar geleden.
• Werd er toen ook een dexascan gemaakt? En werd meteen osteoporose vastgesteld?
  Ja, er werd een dexascan gemaakt. Ik had toen een lichte vorm van botontkalking. Ik kreeg het medicijn actomel, om mijn botten sterker te maken.
• Wat deed jij er aan om osteoporose te beperken?
  Ik  wandel veel en eet  veel melkproducten, kaas en vette vis.

In februari 2016 is Gerda flauw gevallen. Waarschijnlijk is bij die val een scheurtje in haar borstbeen (sternum) ontstaan, maar daar merkte ze destijds weinig van.
Eind oktober 2016 legde ze haar kleinzoon op de grond en voelde meteen een enorme pijn in haar borstkas. Ze dacht dat de pijn wel over zou gaan en bleef er  dagen mee rond lopen, totdat ze haast niets meer kon doen van de pijn. De huisarts constateerde het syndroom van Tietze, een vorm van reuma. Gelukkig bleek dat niet zo te zijn. Pas in november 2016 werd geconstateerd dat Gerda een gebroken borstbeen heeft, veroorzaakt door botontkalking. Helaas kan er weinig gedaan worden om een gebroken borstbeen sneller te laten herstellen. Gerda werd met pijnstillers en morfine naar huis gestuurd.

Na meer dan 6 maanden was de breuk nog steeds niet hersteld. De traumachirurg stelde voor om een bot-stimulator te gaan gebruiken, elke dag 20 minuten. Helaas heeft dat ook nauwelijks geholpen. Gelukkig gaat het wel een beetje vooruit: Gerda kan weer op haar kleinzoon passen en maakt weer lange wandelingen.

• Hoe gaat het nu met je?
  De botbreuk aan mijn sternum zit er nog steeds. Na een sc-scan zoeken ze een andere oplossing, misschien een operatie.
  Ik heb inmiddels ook mijn hand gebroken. Gelukkig is het gips er weer af, maar ik moet nog 3 weken oefenen met mijn hand. 
• Kan je op een dag doen wat leeftijdsgenoten ook kunnen?
  Ik ben nu helemaal beperkt door de breuk in mijn hand, wandelen doe ik nog steeds, is ook erg goed hoorde ik van de artsen.
• Wanneer werd de pijn weer dragelijk?
  Na maanden pas. Ik slik helaas nog steeds pijnstillers
• Je maakt weer lange wandelingen en bent zelf helemaal naar Baarn gereden met de auto! Moet je daar lang van bij komen? Ik moest er een paar dagen van bijkomen omdat alle bewegingen pijn doen, maar had het er graag voor over, leuke afleiding gehad.
• Wat is verder de invloed van osteoporose op je leven?
  In mijn bovenkaak durven ze geen implantaten te plaatsen i.v.m. osteoporose. Verder doe ik wat ik kan en mijn man helpt bij alles.
• Wat doe je nu extra om osteoporose te beperken? Krijg je medicijnen hiervoor?
  Ik slik Calci-chew en slik opnieuw risedronaat, dit mag je normaal maar 5 jaar slikken
• Wat doe je nu om extra om het borstbeen te laten herstellen?
  Ik heb een botstimulator gebruikt, 8 weken lang iedere dag 20 minuten. Resultaat was te weinig. Op 31 juli krijg ik een nieuwe scan van mijn borstbeen. Ik ben wel bang omdat mijn zus haar ruggenwervel had gebroken, zij had ook coeliakie en osteoporose. Bij haar hebben ze cement gezet tussen de wervels.
  Ik wil eerst een gesprek over hoe en wat verder. Een operatie ben ik nog niet voor.Gelukkig was mijn vitamine D lekker hoog bij controle van mijn MDL-arts.

---

Dank je wel Gerda, voor jouw antwoord op mijn vragen.
Ik hoop dat je snel weer op knapt.

 Gerda schreef zelf ook over haar osteoporose:

• 29 december 2016: coeliakie en osteoporose
• 6 februari 2017: coeliakie en osteoporose 2
• 24 april 2017: osteoporose en coeliakie

Deze zomervakantie gaan wij kamperen in Tsjechie. En net zoals voorgaande jaren, oriënteer ik me goed op de glutenvrije mogelijkheden in de buurt (Zie Glutenvrij Walcheren en Glutenvrij Brabant, Glutenvrij Terschelling en Glutenvrij Luxemburg). Lees hieronder hoe ik dat aanpakte en welke adresjes ik mee neem in mijn tas.
In eerste instantie leek er in Tsjechie weinig mogelijk. Maar bij nader onderzoek valt het heel erg mee. Er zijn zelfs een aantal volledig glutenvrije restaurants!

Deze foto is van de vorige keer dat ik in Tsjechie was: op interrail in 1995
Ik was toen nog niet glutenvrij

Hoe zoeken?

Wij gaan ‘op de bonnevooi’. Ik heb dus nog geen idee naar welke camping we gaan.
We gaan in ieder geval een dagje naar Praag. Gelukkig is daar genoeg over te vinden.

In eerste instantie ging ik zoeken op de diverse coeliakie-forums, op verhalen over Tsjechië op de site van de NCV en op Nederlandse blogs. Daar kwam uit dat er in Tsjechie weinig glutenvrij te vinden is. Niet erg, wij kunnen prima een aantal weken leven op van nature glutenvrije artikelen: yoghurt, fruit, een eitje, kaas, een salade of een restje avondeten zijn ook prima als ontbijt of lunch. En bijna overal ter wereld kan je wel rijstwafels vinden.
– Kijk hoe wij ​glutenvrij kamperen aanpakken, een vak apart  –

Maar toen ging ik verder zoeken. Via de Asoociation of European Coeliac Sociaties kwam ik op de site van de Tsjechische coeliakie-vereniging. En hieruit bleek dat Tsjechie de laatste jaren heel coeliakie-vriendelijk is geworden. En dat er zelfs een aantal volledig glutenvrije restaurants in Tsjechie zijn!

Tenslotte kon ik nog google-en op Glutenvrij Tsjechie (lepku česky) of naar Tsjechische, glutenvrije bloggers (bezlepkové blogeři). Maar ik had ondertussen al zo veel adresjes, dat dat niet meer nodig was.
Al deze adresjes markeer ik op een uitgeprint kaartje, inclusies openingstijden (Tip van Miss Glutenvrij).

Dieetpasje

Maar nog belangrijker dan adresjes waar je glutenvrij kan eten, zijn dieetpasjes.
Zo kan ik zelf lezen hoe de glutenbevattende ingredienten in het Tsjechisch heten (handig bij het boodschappen doen), maar ook als we naar een restaurant gaan kan ik het laten lezen.

Ik heb de ervaring dat de kok het erg fijn vind als hij het pasje (tijdelijk) mag houden. En dat we beiden soms vergeten om het terug te geven/vragen. Een paar extra pasjes is dus echt geen overbodige luxe!

Dieetpasjes en -vertalingen kan je vinden op:

• https://www.glutenvrij.nl/webwinkel/dieetpasjes

• https://www.glutenvrij.nl/webwinkel/dieetvertalingen
• http://www.celiactravel.com/cards/czech/

Glutenvrije adresjes in Praag

Bron foto

Al riso

Volledig glutenvrij restaurant.

Adres: Betlémské nám. 11/259, Praha 1
Openingstijden: 11 AM – 11 PM (Mon-Sun)

Svejk Restaurant U Karla

Traditionele keuken met een glutenvrij menu. Hierop staan veel Tsjechische gerechten die normaal vol gluten zitten, zoals dumplings, schnitzel en appel strudel.

Adres: Křemencova 7, Prague 1
Tramhalte No.14 “Myslíkova”

Bron en review: The happy coeliac
Ook wij aten er tijdens ons dagje Praag. Lees verder op: Bez Lupku: glutenvrije paradijsjes in Praag

Café Coffeepark

Glutenvrije snacks, desserts, quiche en soep. En daarnaast pannenkoeken, wafels en verschillende soorten toast.

vlak bij park Riegrovi Sandy
Adres: Chopinova 1556/6
Metro A, station Jiřího z Poděbrad, 5min lopen

Open van 8:00/9:00 tot 20:00 uur

Glutenvrije pasta bij Pasta Krusta

Adres: Vodickova 15, Prague 1

Rastaurant Uhelna

Een restaurant gecombineerd met een Club.
Zij zijn gespecialiseerd in glutenvrij.

Adres: Štefánikova, 18/25, 150 00, Praha 5
Metro B station Andel, richting Újezd (5 min lopen)

Mc Donalds

Bij deze vestigingen kan je een glutenvrije hamburger krijgen (kijk wel even voor de zekerheid of het vinkje bij Resturace nove generace aan staan)
Ik kan niet vinden of de frietjes ook glutenvrij zijn.

Babiccina spiz Glutenvrije bakker

Inge: “Die muffins daar <3 ”

Glutenvrije adresjes in de rest van het land

Glutenvrij restaurant Dobromysl in Olomouc

Adres: 1. máje 829/10,779 00 Olomouc

Glutenvrij restaurant Secrets in České Budějovice

Adres:  nám. Přemysla Ot. II 32, České Budějovice

Openingstijden:

• Maandag – 9:00-10:00
• Dinsdag – 9:00-10:00
• Woensdag – 9:00-11:00
• Donderdag – 9:00-11:00
• Vrijdag – 9:00-01:00
• Zaterdag – 9:00-01:00
• Zondag – Gesloten

Overige Secret of raw vestigingen

Raw en volledig glutenvrij

• Secret of raw Brno – patisserie en restaurant – Lidická 63c, Brno
• Secret of raw Jihlava – patisserie – Škrétova 2 (vchod z Husovy), Jihlava
• Secret of raw Ostrava – patisserie – Jantarová 13 (vedle OC Karolina), Ostrava
  ​

Glutenvrije pizza

Een mooie website waar duidelijk per streek wordt aangegeven bij welke restaurants je glutenvrije pizza’s kan bestellen!

Globus supermarkten

In de restaurants van de Globus supermarkten kan je een glutenvrije maaltijd krijgen

En meer!

En er zijn nog veel meer restaurantjes waar je goed glutenvrij kan eten. Je kan een lijst vinden op de site van de Tsjechische coeliakie vereniging: Osvedcene restaurace (goede restaurants).
Je kan zelfs een kaart van deze restaurants vinden!

Supermarkten

In de meeste supermarkt-ketens kan je glutenvrije voeding krijgen. Bijvoorbeeld Globus, Albert, Tesco, Bill en Kaufland.
De producten staan in de schappen bij de biologische- en dieetvoeding.

Daarnaast zijn glutenvrije artikelen (net als bij ons) bij natuurvoedingswinkels te krijgen.
En ook drogisterij DM heeft een assortiment glutenvrije voeding.
Tenslotte is er een gigantische lijst met internetwinkels. Zie deze lijst van de Tsjechische coeliakie vereniging.

Op 25 maart was ik bij een lezing over PreventCD. Mijn oudste dochter doet mee aan het PreventCD onderzoek. Bij dit grootschalige onderzoek werd een hypothese bekeken: Kan het geven van kleine hoeveelheden gluten aan zuigelingen het ontwikkelen van coeliakie voorkomen?
Helaas blijkt dat niet zo te zijn. Maar we zijn wel vele andere dingen te weten gekomen door dit onderzoek. Onder andere dat meisjes ook op zeer jonge leeftijd meer kans hebben op coeliakie dan jongens. Kijk voor meer bevindingen op mijn blog uitslagen PreventCD.

Aan dit onderzoek doen kinderen mee die een broer, zus of ouder met coeliakie hebben. Zij hebben dus ca. 10 keer meer kans om coeliakie te ontwikkelen dan een ander kind.
Omdat dit een unieke groep kinderen is, waarvan heel veel informatie al opgeslagen is, blijft PreventCD deze kinderen volgen. Nieuwe hypotheses kunnen getoetst worden aan al bestaande informatie of nieuw in te winnen informatie. Zo zijn er weer nieuwe resultaten bij een al ‘afgerond’ onderzoek.

Coeliakie wordt veroorzaakt door een combinatie van genen, afweersysteem en omgeving.
Je genen en je afweersysteem kan of wil je niet beinvloeden (de oplossing is erger dan de kwaal). Omgeving kan je wel beinvloeden. Maar wat in je omgeving heeft invloed op het ontwikkelen van coeliakie?
Dat probeert PreventCD uit te zoeken. 

PreventCD bestaat volgend jaar 10 jaar. Het onderzoek wordt uitgevoerd in 10 landen, met 17 partners (ziekenhuizen, labs, enz.) met families waar coeliakie al voor komt.
Niet alleen wordt er naar eigen studieresultaten gekeken, maar ook naar andere studies.
Zo is nu bekend dat de ontwikkeling van coeliakie NIET beinvloed wordt door:

• Het land waar het kind vandaan komt;
• Familie karakteristieken, dus of je vader of je moeder coeliakie heeft;
• De vaccinatie tegen het rotavirus.
  In Spanje worden alle kinderen gevaccioneerd tegen het rotavirus. In Spanje zijn niet sygnyficant meer kinderen met coeliakie dan in de andere landen.
• De hoeveelheid en manier van gluteninname.
  In alle landen hebben de kinderen van PreventCD even vaak coeliakie ontwikkeld. Ook in landen waar minder brood wordt gegeten. Of in landen waar meer pasta wordt gegeten.

De helft van de kinderen met coeliakie groeit normaal, heeft dus geen groeiachterstand.
Bij de kinderen die mee doen aan PreventCD had nagenoeg geen 1 een groeiachterstand. De coeliakie werd al ontdekt voordat ze echt ziek konden worden.

Tijdens de publicatie van eerdere resultaten werd al duidelijk dat meisjes vaker coeliakie krijgen dan jongens. We wisten al dat het blij vrouwen vaker voor komt, maar we wisten niet dat het verschil al op zo’n jonge leeftijd ontstaat. Waarom is dat zo? Komt dat door genen, door hormonen of door iets anders?

Tenslotte: Van de 944 kinderen die mee doen aan het onderzoek, had in december 2016 19,5% coeliakie:

• op de leeftijd van 3 jaar had   5,2% coeliakie
• op de leeftijd van 5 jaar had 10,8% coeliakie
• op de leeftijd van 7 jaar had 17,4% coeliakie
• op de leeftijd van 9 jaar heeft 19,5% coeliakie